Sereke | Beşê Erebî | Beşê Çandî | Gotarekî Rêke | Erşîv

Sereke

Ger


Welatê me:

Di vê mijarê de lê bigere:   
[ Here Serûpelê | Mijareke Nû Hilbijêre ]

Gotar: Îslama olî yan Îslama siyasî?


Îbrahîm Sadiq Malazada

Bê þik Îslam bi hemî mezhebên xiwe, ola piraniya gelê Kurd li her çar parçeyên Kurdistanê ye. Di heman demê de Îslamê weke ol roleke mezin di þoreþên Kurdan de û rûbirûbûna zordariya dagirkerên Kurdistanê de lîstiye. Gelo Îslamê nehiþtiye ku Kurd li gel hemû olên din li Kurdistanê li ber xwe bidin? Lê belê dagirkeran her tim ji bo xapandin û li xiþtebirina komek mirovên nexwenda û nezan bi Îslamê hewl dane.

Gelo Îslam di van hezar salên borî de kariye cihê xwe di nav gelê Kurd de bibîne û li kêleka olên din bijî? Birastî ger kêmasî hebin misilman û nemisilman karîbûn bi hev re bi aramî bijîn.

Bixwîne... Gotar

Gotar: Eger Kafka nebûya…?


Tengezar Marînî

Milena Jesenisska li dor berhemên Kafka weha dibêje: „Rast, tazî û bi êþ, tije tinazên hiþk û dîtina hestiyar a mirovekî, gerdû ewqas zelal dît, ku nekaribû xwe ragire û neçar ma dimire"

Kafka di 3.7.1883an li Prag, ji bav û dêyeke cihû jidayîk bû. Wate ew endamê 2 mînoreteya bû, Cihû û elman. Ew zaroyê mezin yê malbatê bû. Bav û dêya wî demên dirêj li firoþgeha xwe dibuhurandin, wî û 3 xwiþk xwe bêhtir demên xwe li malê bi ser de dibirin. Bavê Kafka jî mirovekî cirnexweþ û hiþk bû, weha jî kartêkirineke neyênî li zaroyên xwe kir. Ev di nameya Kafka ji bavê wî re, diyar dibe, ka ew bavekî çendî despot û zulumkar bû. Bavê wî dixwest kurê wî di xwendinê de jêhatî be, lê di daxwazên xwe hiþk bû, lewra kêþe di navbera kur û bêv de peyde dibûn.

Bixwîne... Gotar

Lêkolîn: Rola kovara Ronahî di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî d Xelek:15 Helbest di (Ronahî) de Hejmar(19.20.21.22.23.24 )


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Em kanin di hejmara (19) an de helbestên1- Cegerxwîn(1-Xanim tu dizanî.2-Dîlber .3-keç).2-Osman Sebrî(1-Berdiliya  Mihokê) bixwînin.
Helbesta (Xanim tu zanî)  ji (16) du  malikî  pêk hatiye,emê tenê pênc rêzikên du malikî li jêr bi xwendevanan bidin nasîn.
                             Xanim tu dizanî
   (……
    Lingê te ji bo derd û birînê me re derman
                                                                    Zanim bi xwe  Luqman
    Nafiz bi xwe  destê xwe  li ser canê me danî
                                                                    Derdê me nizanî
    Bawer bike  ser ta  bi piyan  derd û birîn im
                                                                    Frehad û Þîrîn im
    Îro di evîna te de wekî  Ristemê  Zal im
                                                                    Çendan ko dinalim

Bixwîne... Lêkolîn

Gotar: Romana “Zabêl Ez Ermenî Me”


Leyla Reþo

Piþtî xwendina min ji Romana birêz Mamoste E. Xemcivîn re "Zabêl ez Ermenî me"
Min xwestî hinek ronahî bavêjim ser tiþtên ku bala min kiþandin û di derbarê wê de hinek pirs û lêgerîn di mejiyên min de çêbûne gelo dewleta Osmanî ya hovane heta kîjan astê þaxên xwe berda bûn?
Gelo qey dilê wê jixwînmijiyê têr nebû?
Serjêkirina zarok, mezin, kalemêr û dapîr..
Darvekirina jinên ducanî, qeliþandina zikên wan, bi kirdeyên pîs, qirêj û xerab û bêwijdan li ser vî miletê reban pêkane dikirin..
Gelo çima evqas dewlet bêdeng diman?
Gelo ev miletê rebin çi kiribû heta ku rastî evqas  kotekî û dijûn û bêwijdanî ji warê bav û kalan bên dûrxistin û tunekirin...

Bixwîne... Gotar

Gotar: Qesem (Sond)


Ezîz Xemcivîn

Romana (Qesem) sûndxwarin, ya romannivîsê Kurd Ferîdê Mela Ehmed e.. Nivîskar Ferîd (Elferîd) ji deryaya rewþenbîriya xwe hunera avjenîna xameya xwe ji xwendevanan re diyar kiriye.
Bi rêkeftin li mala dostekî, li bajarê Þilêswîg-Elmanya me hev dît, bê ko bihêlim xwedanê malê me bi hev bide naskirin, min got: Raweste ev kak Ferîd e! Tev ko ev bêtir ji sîh salan me hev ne dîtibû.. Ciwanmêr bi axaftin û gengeþeyeka Aram û xweþ, bi dilfirehî û karîzmeka hêja cihgirtî bû. Me þevbuhêrka xwe bûrand, li ber rabûna me romana xwe ya bi navê (Qesem) diyarî min kir..

Bixwîne... Gotar

Gotar: Dilopek rehnî li ser pirtûka Deftra lêkolînan a nivîskar Cankurd


Rêber Hebûn

Ev pirtûk berî xwe dide ware lêkolînê û di pêþî de dîroka êlên wek nimûne êla Celaliyan û vegûhêztinên wan, zimanê vê lêkolînê li dor gera li zikmakiya hinek êlan dizîvire, heta çi radeyê an astî ew Kurd in li ser bîngeha peywendiyên wan bi cîran û derdoran re,tiþtê dive mirov bîne ziman ku bêhtirî van lêkolînan ji zimanê hin rûsipiyan ve hatibû wergirtin, ji ber xebatên nivîskî li ser mijarê êlan gelekî hindik e, bêhtirî wê ji devê kalan ve hatibûye wergirtin, lewre ew çîrok dibe pir caran cihê gumaniyê, gelo heta çi radeyê ew an lêveger rast in.
Rû 31 :( peyva Kurd nêzîka 5000 sal kevin e û yek ji kevintirîn peyvên dîrokê tê jimartin.)

Bixwîne... Gotar

Gotar: Di bîranîna pakrewanbûna Diktor Ebdilrihman Qasimlo de


Hiþmend Sêxo*

(Diktor Qasimlo mamosteyê gelê xwe)

Diktor Ebdilrehman Qasimlo di sala (1930) de li bajarê Ormiyê li Kurdistana Îranê hatiye dunyayê , xwendina xwe ya seretayî û navîn li Ormiyê û Tehranê xwendiye , û piþtre di sala (1948an) de çûye bajarê Istenbûlê da ku xwendina xwe ya Zanîngehê tewaw bike , piþtre biryar stand ku xwendina xwe li Ewrupa tewaw bike.
Dema ku ew li Istenbûlê wî nivîskar û rojnamevan "Mûse Enter" û xwendekarên kurd ên welatparêz naskirin , piþtre çû Ewrupa ji bo tewaw kirina xwendina xwe.
Qasimlo li Firansa û piþtre li Tiþîkoslofakiya zanistên rêzanî û civakî xwend lê qet ji êþ û azara gelê xwe bidûr neket.

Bixwîne... Gotar

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî),di pêþketina çand û bizava çapemeniya Kurdî de (1942-1945)Z. Xelek:14


 Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Helbest û stran  di (Ronahî) de
Celadet Bedirxan çiqas giringî daye çîrokên Folklorî,ewî ewqas jî giringî daye helbest û stranên Kurdî û rolên herdu cureyên wêjeyî di pêþketina nêrîn û ramanên Kurdî,netewî û civakî  de berçev kirine,lewra jî em bi zelalî dibînin ku helbest û stranên Kurdî jî cihên xwe di kovarê de bi balkêþî standine,li derdora (35)helbestan bi pênûsên têkel cihên xwe di kovarê de girtine;mîna1-Ehmedê Namî.2-Mela Enwer3-Osman Sebrî.4-.Hesen Perîxan,5-Hesen Hiþiyar,6-M.E.Botî.7-Jandar Zengo,8-Bêkes.9-Ebdilrehman Elî Yonis.10-Qedrî Can,11-Celadet Bedirxan.Herweha jî nêzîkî 10 stranên Kurmancî jî bi pênûsên cida hatine weþandin:(1-Þerê bestê beleka 2-Þerê Kehnêqîrî.3-Strana Kurdî4-Çetelê Axê.5-Strana Kurdî.6-Lawik.7-Strana Kurdî.8 -Stran û h w.Herdîsan jî em kanin gelek hindik ji wêjeya Farîsî jî di kovarê de bixwînin.

Bixwîne... Lêkolîn

Gotar: Kurdo! Qedera Me Ye Ku Em Xwe Bikin Yek


Konê Reþ

  Kurdo! Qey qedera te ye tu di welatê Mezopotamiya de hatiye çandin..! Li ser peravên herdu çemên bêrawestan; Dicle û Ferat hatiye danîn... Di navbera herdu çiyayên bi heybet û saw; Zagros û Toros de mezin bûye.. Di hêrik, newal û deþtên te de genim hatiye çandin, sewal hatine xwedîkirin, tekelên erebeyan hatine çêkirin, þaristanî, lê hatine avakirin.. Nûh pêxember bi keleka xwe ji geliyê Laliþ destpê kiriye, di ser çiyayê Þingalê re derbasî çiyayê Cûdî bûye û lê rawestiya ye.. Pêxember di nav xaka te re derbas bûne û jiyanê ji xaka welatê te destpê kiriye..

Bixwîne... Gotar

Helbest u pexþan: Min jî, ev curemirin dîtiye!



Ezîz Xemcivîn

Li pêþberî mirinê,
mirin e,
leylan e,
nezanîn e,
windabûn e,
tihnîbûn e,
û birçîbûn e..

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Hûrdemên Dûrahiyê



Þêrîn Saado-paris

Tu di zanî ..!!?
Ku bi agrê
Dûrahiyê
Tême sotin
Bi destarê
Bîranînan
Tême hêran ..

Bixwîne... Helbest u pexþan

Gotar: PolîTîk û Çand…. Kurd wek nimûne


Ebdilbaqî Elî

Mijara peywendiya di navbera sîyasetmedar û rewþenbîran de, an jî di navbera ramyar û desthilatdaran de, ne mijareke niwe, ji mêj ve  di nivîsên rewþenbîr û nivîskaran de ku nakokiya dîrokî ya di navbera rewþenbîr û desthilatdaran de nîþan didin xwiya kiriye.
Dîrokê di  nava rȗpelên xwe de, gelek bûyer li ser têkiliya rewþenbîr û siyasetmedar di þaristaniyên mirovatiyê yên cihê de tomar kirine, lê ev têkilî ne yekser bi xeteke rast  hatiye, belê ketiya nav xirecir û herik û herikbûnê de, li gorî xwezaya  desthilatdariyê û  îdyolojî û ramana ku rewþenbîr dipejirîne hatiye ristin ȗ hȗnandin.

Bixwîne... Gotar

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di bizav û pêþketina çapemeniya Kurdî de.. Xelek:13,(hej.26.27.28)


Dr.Phil:Ebdilmecît Þêxo

(1-Eliyê bitenê (çîrokbêj),2-Kûsî û rovî(Hesen Þiyar),(hej.26).3-Rovî û  gor(çîrokbêj),4-Ziyareta Melîkê Misirê (Smainê Serhedî),5-Mezinê  êlê Elo bî, wê îþê  êlê  çilo bî(Ferhadê Xerzî)6-Bêbextî( Biþarê Segman) (hej.27).
Hesen Þiyar di çîroka (kûsî û rovî )de  bi kurtî weha dinivîse:Carekê  Kûsî û roviyek bûne destbirayên hev,kûsî ji rovî pirsî,çend  hunerên te hene?
Rovî got:Hezar hene û rovî ji kûsî pirsî,lê li cem te çend  hûner hene ?

Bixwîne... Lêkolîn

Helbest u pexþan: Sîbera sîwanên Hêsan.



Tengezar Marînî

Rê çendî xweþ in, bê dawî
Roj çendî nexweþ in, bêy þev!
Xweska min û te, hev av bidaya,
ji zimanê bo ziman, min û te,
me hev wergeranda.

Bixwîne... Helbest u pexþan

Gotar: 50 Saliya Zinara Erebî û Dîwanxaneya Melayên Qamiþlo


Konê Reþ

  Qamiþlo bi veþartokan dagirtiye.. Gelek navdar û cegerdarên Kurd, Ereb, Siryan, Cihû û Ermen tê re derbas bûne û mora xwe li dîroka wê xistine. Kesî - wek ku pêdiviye - li dor wan ne nivîsandiye, di tariyê de mane û bûne ji veþartokên bajêrê Qamiþlo. Nivîsandina li dor bajarekî wek Qamiþlo jî, ne henek û tinaz in, ne yariyeke ku mirov sebra xwe pê bîne û çax û deme xwe pê re derbas bike. Nivîsandin berpirsyarî ye. Nivîsandin name ye. Nivîsandin ji îro û sibe re ye, nexasim ku nivîsandin, li dor bajarekî mîna Qamiþlo be. Ji ber ku hin caran ez li veþartokên Qamiþlo digerim, wan veþartokan ji zardevên pîrejin û kalemêran digirim.. Îro 24.6.2024, bi helkeftina ku 50 sal di ser Zinara Erebî re derbas dibe, bi min xweþ e we agahdarî Dîwanxaneya Melayan li Qamiþlo bikim. Ewa ku di salên 1973-1974an de li Qamiþlo çalak bû..

Bixwîne... Gotar

Helbest u pexþan: Qeyika di bêdengiyê de avjen!


Mizgîn Hesko

Derya...
Pir fereh
Û berav...
Ta bê dawî dirêj!

Kefeke guvaþtî
Rûdêmên qeraxan 
Bi xirecireke sihirdar
Dagîr dike...!
Û xuþîniyeke keskîn
Dilê latên lal
Parçeyek sinfonî
Dijenîn e...!

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Helbestek ji hêla helbestvana Qibrisî LILY MICHAELIDES



Kulmek ji Axê
                            ji bo Husên Hebeþ

Berbang li Efrînê zû biþkivî
Þevê êdî nema xwe ragirt
Tarîtiya xwe rakir
da ku derkeve ronahiyê
lê ronahî tirsa wê ya herî xirab e

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Cîranê hov



Mahîn Þêxanî

li herderê talan
û mirin û kuþtin e
ya hebs û zindan
 û girtin e
warek nema
em lê bi cîh bibin
ne li hundir
 û ne li derve

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Were bes e



Gurgan Elhac

Were  hevalo bes e
Serê xwe deyne ser sînga min
Desta li stûna mirada rapêçe
 Canê kerixî
 Emrê  riziyayî
Hêja ne di kewsera rihê min de
 Zindî bibim
...

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: XOÞEWÎSTA SÎNGSEDEF



 Xizan Þîlan
 
xoþewîsta sîngsedef
ez te ji wîzewîza pêlên bareþa felekê
dipirsim
tevna hezkirin û bêrîkirina te
bi pîzotên agirê dilê kewgirîn
dihûnim

Bixwîne... Helbest u pexþan

Gotar: Rola kovara (Ronahî) di çand û bizava çapemeniya Kurdî de Hejmarên(23,24,25) Xelek:12


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Em dikanin  di hejmara (23) an de van çîrokên gelêrî bixwînin:1-Fenên dêw (çêrokbêj),2-Þeva gayê zer (Ebdilkerîm Mela Sadiq),3-Dayin(Biþarê Segman),4-Memê Alan,Mem û Zîn (Celadet Bedirxan),lê emê di vir de tenê li ser van du çîrokên duhatî rawestin:1-Fenê Dêw.2-Þeva gayê zer.
Çîrokbêj di çîroka (fenên dêw) de dinivîse:Di demekê de;kurek mirovekî kor hebû,mirovê kor li parsê digeriya,rojekê ew ji gundan vedigeriya û ew li ser rê ve di newalekî  de û li ber zinarekî rûniþt,lê di  zinêr de derîk vebû, dêwekî serê  xwe di deriyê re  derxist û ji mêrik pirsî,tu li vir çi dikî ?

Bixwîne... Gotar

Gotar: Romana (Zêro) dê bibe keskesorek di wêjeya kurdî de


Dildar Xemrevîn

Di destpêkê de ez spasiya Zaxoka delal dikim ku ez û hêja Ezîz Xemcivîn di himêza xwe de civandin û bû egerê hevdîtin û hevhimêzkirna me û her wiha bû dîdevana diyariya romana hêja ya bi navê (Zêro ) ji bo min ku bi destê helbestvan û nivîskarê hêja û bihagiran Ezîz Xemcivîn hatiye nivîsandin..
Roman di sala 2012 an de li bajarê Hesekê yê dikeve Rojavayê dil Rojavayê Kurdîstanê bidawî bûye û di sala 2019 an de li Weþanên Sersera hatiye çapkirin.
Bi rastî ez nizanim û nikarim çawa ez ê pesnê van hestên pak û gerim ku divê romanê de hatine nivîsîn bidim ji ber ditirsim ku ji derheqê wan de dernekevin, lewra ez pêþî lêborîna xwe ji hêja Ezîz Xemcivîn dixwazim ji bo herkêmasiykê ji aliyê nerînên xwe di derheqê romana ( Zêro ) de dixwazim.

Bixwîne... Gotar

Gotar: Bîranînên Jineke Kurd


Ezîz Xemcivîn

Fewziya Qiço di temenê heftê saliya xwe de û di rewþewke valabûn û tenêtiya li havîbûnê hinek bîranînên xwe û serbûriyên demên corbicor nivîsandine, hem jî di pirtûkeka piçûk de belav kirine.
Þad im, bi rastî jineka Kurd bi temen mezin dest bi nivîsandinê bike û pirtûkekê jî çap bike.
Fewziya xan ew bîranîn li gora zanîna xwe bi hest û dilîniya dêyekê hûnandine.
Fewziya bi þêweyê civatî axaftin li pey axaftinê rêz kiriye, dibe jî ezmûneya wê ya nivîsînê hêj nû ye, çendîn mirov di nivîsandinê de kûr biçe ewqasî dê karibe bêtir bide..

Bixwîne... Gotar

Gotar: Ezbenî! Em Bendewarên Þadiyê Ne!


Konê Reþ

  Ezbenî! Çima þadî di rê de winda dibe?! Navnîþanên ku ji mêj ve, me di kolan û çardiryanên welatê xwe de danîne rastin; Çira û Xetîr vêketîne.. Derî û pencere vekirîne.. Cil û bergên nû li me ne.. Û baþ box û beranên me hatine serjêkirin..!
  Mixabin! Çavên me qerimîn û þadî ne hat..! Ne me ew ji bîr kir û ne ew winda dibe.. û wiha em di welatê xwe de, di nav êþ, jan û sirgûnkirinê de, çavnêrên wê ne.. Her ku deriyek vedibe, em dibêjin; belkî þadî têre derbas bibe! Her ku mûmek vêdikeve, em bi hêvî dibin ku li ber ronahiya wê þadiyê bibînin..

Bixwîne... Gotar

Nûçe: Encamên pêþbirka kurteçîroka kurdî


Nûneratiya Yekîtiya Nivîskarên Kurdistana Sûriyê li Europayê bi hevkariya Komla Aso li bajarê Herne yê Almanyayê ahengeke taybet lidar xist ji bo rêzgirtin li çîrokên serkeftî di pêþbirka kurteçîroka kurdî.

Di ahengê de, lîsteyeke kurt ji sêzdeh çîroknivîsên kurd yên ji deverên cuda cuda yên Kurdistanê hate ragihandin, û di nav de sê serkeftiyên pêþîn ku bi xelatên darayî hatin xelatkirin: serkeftiyê yekem Salih Demîcer li ser kurteçîroka xwe (Berxa Kovî), yê duyem Raman Hesê li ser kurteçîroka xwe (Sêdara Spîndarê) û ya sêyem: Mîdiya Berkat li ser kurteçîroka xwe (Maça Dawiyê).

Bixwîne... Nûçe

Helbest u pexþan: PENABERIM



Þêrîn Saado -paris

Li ber dîwarê biyaniyê
Dergûþa êþan
Di hejînim
Bi vedenga hInasên
Bê deng
Stirana hêviyên
Bê hêvî
Dilorînim
Penaberim ..

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Piçûkê Janê



Ezîz Xemcivîn

Çirayeka êþ ji canê te dirêsim..
Deftera tundûtûjiyê ji dîroka kirêt çi dibêje?
Li welatê te jî, kînxincera tundrewan xwînê dirêje!
Ho..
Piçûkê janê,
dilê nazik kê bêhna jiyanê ji sihikên girnijîna te birrî?
Havîna evîna te,
ji bo çi hetav li bejna xwe ne kiriye!

Bixwîne... Helbest u pexþan

Helbest u pexþan: Ji canî Me`þuq re



Ahmed Abdilqadir mehmod

Rojek bi qamçiya hizrê xwe
piþta zordaran qamçîkir
seydak bi dildariya Azadiye
hatibo daxkirin
ji bo qêrîna xwe
hemo dîwangehan  li ber xwe vekir
ji belî diwangeha kuletiye
ji milet re got :

Bixwîne... Helbest u pexþan

Lêkolîn: Þiroveyeke kurt bo helbesta „Ez te dixwazim a Hilde Domîn. (Hîldê Domîn)


Tengezarê Marînî

Di xwendina yekem ya vê helbestê de, rasterast peyv an têgeha AZADÎ li nav hiþê me dide. Dibe di van deman de û di dema ku azadî tête bisînorkirin, Azadî wek silogan tête bilindkirin.
Her weha mîna helbesteke evînê diyar dibe, ji ber Hilde Domîn bi derbirîna hestên xwe bi þêweyekî vekirî naskirî ye. Azadî pir dergehên din ên þirovekirinê bo xwêner vedike.
Hilde Domin bi xwe jî, helbestvaneke cihû bû û di dema Naziyan de, reviya û li komara Dimînîkan bi cih bû, û navê xwe Domîn ji wir jî wergirt.
Hilde Domîn helbestvaneke di jiyana xwe de, ji bo hemî cureyên azadiyê xebat û têkoþîn kir.

Bixwîne... Lêkolîn

Gotar: Di 32 Saliya Rewþen Bedirxan de, Gotinek


Konê Reþ

  Îro (01.06.2024), 32 sal di ser Koçkirina Rewþen xanim Bedirxan re derbas dibe, bi min xweþ e ez van kar û xebatên wê bi we bidim naskirin:
  Mîrzade Rewþen Bedirxan wek rewþenbîreke Kurd a jin; ew yekemîn jina kurd e ku bi elfabeya Kurdî latînî nivîsandiye û alîkarî bi kurmamê xwe Mîr Celadet Bedirxan re kiriye.. Nexasim di kovara Hawar de. Hem jî bi navtêdan û dehifdana wê û Mîr Celadet, nivîskarên wek Cegerxwîn, Osman Sebrî, Qedrî Can hatine holê.. Di sala 1955an de bi Dr. Nûredîn Zaza, Osman Sebrî, Dr. Nûrî Dersimî, Hemîdê Hecî Derwêþ komeleyeke bi navê (Komela Vejandina Çanda Kurdî), li Þamî damezirandine.. Û ew yekemîn jina Kurd e di astê Kurdistanê û sirgûnê de, ku di sala 1955an de, rêveberiya dibistana (Leyla Elexyeliye), li Þamê kiriye.. Û yekemîn jina Kurd e ku di sala 1957an de, li paytexta Yûnan/ Atina Ala Kurdistanê a Rengîn di konferansa dijî imperialismê de bilind kiriye:

Bixwîne... Gotar

X

Helbest