Bi weşandina van kurte çîrokan, wê çîrok nivîsek bi nav bibe, ew e: Lewend Dalînî (Sêf Dawid)! Ev ne propagend ye, an jî rêklame ke, na! ew rastiyeke, dema ku xwendevan sêzdeh, çîrokên vê pirtûkê bixwîne. Ev bi xwe ne merceke, lê belê daxuyaniyek wêjeyî ye.
Brahîm Mehmûd

Çîrok 1.
HÊVÎYÊN QURMIÇÎ
Lewend Dalînî

Diya Bêkes dixuyê ku qedandin li vî bajarî nemaye bavo, ma çi qewimîye!?Ka fincanek qehwe vê sibehê bide min û peyre ezê bi rexê sinceqê ve dagerim! ji dostekî, ji hevalekî yan jî mirovekî, ku bi deynê xwe çend qurûşekî bidê min, bi hêvî me ku ezê bikaribim kirya şandina van pirtûkên xwe bînim û rêkim welatê biyanî yê?

Wehîd keleş
 
Rojîn di nava destê wî de dilerizî, mîna çûkeka şil, di bin wê baranê de  ava baranê bi cotê keziyên wê ve dihat xwar.
 
Rojîna şazde salî, temenê wê mîna temenê gula bû,  hîn ne dizanî mirin çiye, ne dizanî mirin wesaye.
 
Tenê yê bavê xwe winda kirî, hew ew dizane çiqasî gotina babo şêrîne.
 Bigirî Rojîn girî ne şerme,
girî hedara dile, ew dilê tê kuvaştin, dilê te ye Rojîn.

Hîna navika Margerêt nehatibû birrîn, waqînî pêket û textor û nûrsan ew ji destekî dane destekî.
  Di wê salê de û di wê rojê de û di wê seet û xulekê de, navika Morê bi meqesa malê hate birrîn û tevî ko wê di cih de kire waqînî, lê rebenê ma weke tejekî reş! Te dît xelkên Riwanda ji berê de ne takî berfên in.
  Şînê jî di vê wextê û vê rojê de ji diya xwe re çêbû, lê demeke dirêj deng jê nehat! Gelo keçikê nexwest serên yên li dora xwe bêşîne? ..Gelo nexwest ko di malê de, bibe keça heftan? ..Gelo protesto kir ji bo dûrbûna bavê ji welêt? ..Gelo şermezar dikir ser, ko Zîna "mittirb"¹ jê re bûye pîrik? Gelo ..Gelo…

Dr. Xelîl Omar

  Dengê reyandina Tûjo ji hewşa başûr hat û pê re dengê Eliyê Keleş hat:
– Malê, ma qey kesek tuneye, ko vî kûçikî ji min raqetîne?
– Tîdî mîrato, ma tu bavê Sînan nasnakî? Nofê ji hundur derket û bi kûçik re xeyidî.
– Ev ne kûçik e, ev gurê har e, nahêle ko rêwî bi rêwîtiya xwe di vir re derbasbe! Bavê Sînan bi nerazîbûn got û hey bi gopêl kûçik ji xwe diqewrîne.
– Fermo kirîbo, wextî Hecî ji êş bê, fermo derbasbe, serçavên xwe bişo û firreke ava cemidî vexue! ..Xêre, vê qiyalê, tu ketiye rê? Kevaniya malê ji bavê Sînan pirsî û kurtêlkeke nan avêt ber Tûjo.

Dr. Xelîl Omar

  Payîz hat û pê re cilên belengazan qetiya û bû wexta kelandina danuwan û raxistina pastêq û mewîjan..bû wexta icacok û hilfirandina qirş û qalan..bû wexta berdana bexçe û mixtiyan û bû wexta seyandina xaniyan.
– Law Ezîzo, qey divê ez ji ber Qaso ji gund barkim?! ..Çêleka xwe berra ser cêza genimê min dide, mirîşkên wî her roj di hewşa me de ne, kûçikê wî bi zarokên me digre! ..Eger ji amê xwe re, te ew alpozan kiriba; minê orta herdû çavên te maçîkiriba!  Hanî gilî û gazinên xwe, bi biraziyê xwe kir.
..Qaso, mirovekî kal e, dûrîşer e, mêş jê na êş e û pênc wext diçe mizgeftê. lê mêrik eşkere zikê nade û dibêje "xêratî ela benatî"¹ û ji bo wilo jî hinek dibêjin, têkiliyên wî bi kemûnistan re heye û herhavîn ew bêşê dide wan

Tenê bê hiş di rê de di wê cada dirêj de diçû û gavên wî ew direvandin û ew  jî ji xwe direviyan.
Çixara xwe dikişand û dû yê wê jî ji sînga xwe ne derdixist ew dûmane jî bi janên dilê xwe re dadiqurçand.
Di vî bajarî de mirov gelek êş û derdan dadiqurpînin ji roja bûnê ta roja çûnê her jan ewe Jane ewe  ewe eewwee.

Baran dibariya û tariya wê cadê mîna tarîbûna dilê wî bû na mîna tarî bûna li hawîrdora çavên wî bû. Dengê wê baranê tiştek anî bîra wî. Di nîva wê cadê de rawestiya, lerzekê canê wî guvaşt û pêteke germ di pozê wî re hilkişiya rayên serê wî. Serê xwe hilda jor qîreka bi şewat bi  dengê xwe yê aza berda :
-Kanî çavên te bêrîvan k..an..î.. ç…a…v..ê…n…te b..ê…r…î…v…a…n

  Ev demeke ko Hemzo mijûl bûye û serê xwe ranake û her ji bîstekê dike niçe-niç û serê xwe dihejîne. Ev rewşa Hemzo gellekî li tellê Ebaso hat û di dilê xwe de hêvîkir, ko ev bêdengiya hevêl dûdirêj be û ya hîn çêtir, ko Hemzo kerr û lal bûbe! Lê Hemzo nema xwe gìrt û bû firte-firta wî û zîvirî zer hevalê bêhnteng û got:
- Li wê dinyê, çira hinekan bi avê vêdiket û qirdê wan li hustên mirovan dixist û jiyana wan bi kêf û xweşî derbasdibû û çira kesên mîna min, bi donê gazê jî vênediket û min tu xêr ji xwe nedît! Hemzo got û keserek rada.

   Pîrê ji bêkesî û kalo ji bênefsî, herdiyan li hev pirsîn û meheke di wê navê re neçû, bûk û zavê govendeke giran lidarxistin. Ji aliyekî de dahol û zurne bû û ji aliyê din ve girî û hêsrên herdû keçên Kalo bû; çawa wê bav bizewice û hîna deh sal di ser mirina diya wan re neçû ye.
- Heger  min nehişt  ko takên porê wê, yên mayî bibin hirî, bera navê min ne Xecê be! Keça Kalo ya mezin got.  
 - Heger  min nehişt  ko ew sêrê xwe jibîrbike, bera ez ne ji pişta bavê xwe bim! Keça Kalo ya biçûk got.
- Xwelî li serê min be, ko ev hedû sêwiyên ber dîwaran, ji min re bibin kêş e! Pîrasêr ewê jî ji xwe re got.

Ehmed Meter
Werger ji Erebî : Dr.Ebdilmecît Şêxo

Hebû  û nebû,li axirekî Erebî komeleyek ji keran hebûn, rojekê ji rojan   kerekî ji wan keran  di demek dirêj de xwerin nexwar, laşê wî jar bû, guhên wî sist û berxwarî bûn, hindik mabû ku ew ji ber jarbûnê bikeve xwerê.
Bavê kerê têgihîşt ku tendurûsta lawê xwe xeraptir dibe, ewî xwast têbighîne ku sedemên jarbûna lawê xwe çi ne,ewî bi tenê  bi lawê xwe re deng kir, ewî xwast rewşa derûnî  û tendurûstî yên lawê xwe bizanibe.

  Remmo lawê Zerga ye, bavê Fetah e, xwediyê simbêlên boyaxkirî  û kofiya sor e, mirovekî girs e û bi dar û ber e, deng qube û kenn bêlî ye. Bi kevirê qewetê bê himber e û çi barê giran li gund hebe, bavê Fetah jê ne bêpar e û di vî warî de pîrekên gund zor jê razînbûn, lê zilamên wan negellekî jê dilxweşbûn û li pish wî (ji çavnebarbûnan) digotin: "tirr li hewa", çimgî rebeno carekê di bin barê Zubêda serpêhatî de, "ba" ji ber çû bû.
 ..Du tişt ji bîra Remmo naçin! Ya yekem roja ko tê de zewicî bû, ya diwem roja ko tê de çû bû eskeriyê û tê de bibû peyê ceneral Necdet paşa. Bavê Fetah hinerên xwe û yên "ceneral" bi dehên caran ji gundiyan re daye xuyakirin û xuyaye wê çûna wî ya Binxetê wê jê re bibe bîranîna sisyan.

   .Mişko çigara min vêx! ..Mişko qehwa şêrîn ji min re çêk! ..Mişko li telefonê vegerîn! ..Mişko cilan rax! ..Mişko ..Mişko..
– Weyla min di wê rojê de jardaniyê; roja ko tu tê de ji min re bû kevanî! Mişko got û lingê xwe li beroşa malê da.
– Bê bexto tu ji kêza xwe re wisa dibêjî?! Kêzê bi lome lê vegerand û kil û kildanê xwe berra binê çentekê xwe da.
– Kêz xatûnê, ji roja ko lingê te ketiye vî hundurî, tu nema ava zikê xwe vedixuî! Mişko bi nerazîbûn got û teriya xwe libakir.

Dr.Xelîl Omar

Hêdî law Misto pişta te ketiye ber te, bera Rizo û Rûto vê mîratê daxînin, jartêketê  weke risasê ye! ..Lawkên min, metika we bi goriya we be, hûnê bi hemdê xwe wê deynin ser blokan! Xatûnê got û hûçikê xwe bi bêvila xwe xist û li dora pîkaba sûzûkî çû û hat.
..Piştî ko Rizo û Rûto kondîşina avê danîn cî û piştî ko dilê Xatûnê jî kete cî, kevaniya malê destûra herdû xortan neda û bi serê Mistê sûndxwar, ko ew bê çayê bi tu deveran de naçin û jinikê ha-hakê tejikek li bin wan raxist û du palgehên pembo danî navbera wan û rahişt melkesa xwe û toz bi ser xwe û wan de xist.

Dr. Xelîl Omar

Qey karê min nema, bilî ko ez li ser vê riyê  herim û bêm! Ev hivqas sal ez ruhê xelkên distînim, min kesek mîna Hemzo ruh bi dims nedîtiye! Dengê Melkemot ji der ve hat û pê re bû reqi-reqa diran û teşkên mêrikê nexweş. Çima na; Hemezo bi çavên serê xwe li ber pencerê reşê Melkemotê ko mirov wî carekê bi tenê di jiyana xwe de dibîne!..

Dilovan Çeto 

Di roja sêyem de dayika Hesen û herdû keçikên xwe li gel malbata ku ew pêşwazî kirin, liser sifreya firavînê kom bûn,û berî têr bixwe careke din bi girî ji ser xwarinê rabû û berê xwe da odeya xwe.
Xanima malê jî dev ji xwarinê berda û li pey çû,li kêleka wê rûnişt,destê xwe diser serê wêre bir û anî û çend gotinên  dilxweşiyê danê.
Keça min ji roja win gihiştine mala me û ev halê teye,tu girî betal nake,xuyaye birînên te kûrin û jiber wilo jî min got bere çend roj derbas bibin, hinekî xwe rehet bikin,paşê ezê pirsa halê we bikim,û bizanim  bê çîroka we çiye.

Dibêjin:
Şivanek Hebû her roj pezê xwe dibire çolê, li ser  (Şikêreke Keviran) dirûnişt û dest bi bilûre xwe dikir, û herî awazên xweş jê derdixistin.
Rojekê dema wî li bilûre xwe dide dît go marek ji wê şikêrê derket û li ber bilûra wî dans kir (reqisî) û bi dawiya rojê re (zêrek) ji yê şivan re avêt û kete qula xwe de.
Weha dostaniya Şivan û Mar berdewam kir.

Sedîq Mella

dibêjin:
 Ahrîman bihîst ko Fer`ewn ji miletê xwe re dibêje:
(ez xwedayê we me!)
Ahrîman xwest vî xwedayi bibîne. ...!!!!
Hilkişiya ber  dergehê eywana fer`wen û li dergeh da.
Fer`ewn pirsî ew kî ye?
Ahrîman deng ji xwe ne anî û bersiv neda .
lê dîsa li dergeh da.
Fer`ewn pirsî :
Ew kî ye? Ahrîman dîsa bersiv neda .

Mahir Hesen

Rojekê ji rojan, mîr li hespa xwe siwar bû û kete ser rê bi nêta nêçîrê, sehê wî jî da pey,  wesa dem derbas bû,  hêdî-hêdî roj diçû ava û tîrêjên wê xav û sist dibûn . Weha rojê xwe bi kirasê reng agirî dapoş kir.  Û asoyê mîrgehê sor bû .
Mîrî xwe berhev kir û berê xwe da ser rêka vergera mîrgehê, bi rê de simê hespê mîrî kete qelşekê  de û pêr- pêre lukimî  û lingê hespî  şikest.
 Mîr neçar ma û nema karîbû rêka xwe ya vegerê  berdewam bike.

Min xwe dabû pişt dîwarekî ji kevirên reşên çeqmaqî, qasî min bi kerb destê xwe li dîwar quveştibû xwînek henarî diniqutî nav her du lingên min ên ku ev sê sal in xwîn di wan de neherikiye, lêvên min dilerizin...qirika min dêşiya...dilê min bi min dişewtî bihtirî dilê min bi wî zarokê ku beriya çend rojan pêlî mayînê kirî bişewite,  wî jî weke min her du lingên xwe hûnda kiribûn lê hîna dilê xwe hûnda nekiribû.
Min digot xwezî  dema ez  weke te zarok bûma min lingê xwe hûnda bikirana , xwezî min meş taim nekiriba, xwezî min xweşiya bazdana nav zeviyan nedîtiba, xwezî min xeyal nekira wê rojekê ez bi destê wê bigirim û di daweta xwe de serê govendê bigerînim, xwezî beriya min dilê xwe daba min her du lingên xwe ji destdabana, xwezî dilê min jî weke dilê te bi kirîna kursiya astengdariyê kêfxweş biba, nizanim çawa dilê zarokekî pêlî mayînekê kirî dikare bi kursiyeke astengdariyê kêfxweş bibe, wekî ku bavê wî jê re lîstokek kiriye bi kursiya xwe re dilîze û xwe ji hevalên xwe bextewartir dibîne ji ber ku kursiya wî heye û yên wan tenê pêlavên wan yên qetiyayî hene.

Reşad Şeref

Dem peyîz bû, roja min ya pêşî bû ez diçûm dibistanê, dibistana me ji sê odeyên kelpîç pêk dihat, sê odeyên hevrastî hev.Di hewşa dibistanê de, gundiyan lodên qirş danî bûn ji bo bêxin ka û li zivistanê bidin sewalên xwe, ew lodên qirş gelek nêzî hev bûn, kesekî bîr nedibir ko zarokek nefêm çirîskek agir bavêje li nav wan.. wê demê wê her tişt bişewitiya tevlî dibistana me ya yekane. Her odeyekê ya dibistana me du sinf tê de hebûn, odeya me sinfa yekê û ya şeşan bû, navê mamosteyê me Feysel Ebo Rinda bû.

Di paşîya cemseyên leşkerî, ew tevde ber bi Nisêbîn ve birin…Nisêbîna kû weke wan di bin bandora granîya wê șeva bi çavên melûl li bendey mêvanê xwey westîyayî dima? ew șeva ku nema li wan di qedîya? di dîmahîkê de û di bin dengê reqe reqa tavên buharê û baranê kû ew tev di șûștin bi dawî dibû?, ramanên wan jî di wê rewşa bi xezeb de dîsa tevlî hev dibûn, geh șan vedidan weke tavên berqê û geh jî melûl û mest dibûn û diketin șînek kûr û bê dawî di bin bandora êşkence, êş û jana canên wayî bê semax û bê berxwedan kû ber bi pêşerojeke bê hêvî, tarî û ne zelal ve di meşin.

  
 Zagros Osman

Sibehekê Bapîrê min ji xew şiyar bû mîna hemî  Sibehan dest bi sirûda kuxikê kir şun de ewî ji Dapîra min nexwest ku Çayê jibo wî deyne ser Êgir, ne weke hemî caran ku berî her tiştî Çayê dixwest, Kalo awirek namo  li min veda hînjî min mebesta wî ji wê nerîna tûj û bi şewat nasnekiriye, ya balkêş  ku  Kalo kenek kir ti carî wusa ne kenîya bû, ew Mêrekî tim xemgîn û bêhêvî bû ne dikniya û rênedida me ku em bikenin, lê vê carê ew ji kena dikir ku bipeqe  û destê xwe li hev dixist  û digot: Hooo weh Hooo weh kê bîra wilo dibir kurooo hûn namînin ecêmayî!

Alan Hemo

Zingilê demjimêrê, li ser katî 5-ê sibeha lêdixe, Cengo ji nav nivînên xwe, çeng dibe, bilez dest diavêje şerwal û dikşîne xwe, bikufteluft li odê diçe û tê, ta ko xwe ji çûnê re amede bike. Li hêwanê diya xwe li ser cilka nimêjê dibîne, pê re diaxive û dibêje: Xwedê nimêja te qebûlke yadê, ez dikim herim, îro gelek kar li ba min hene. Îro wê xwepêşandaneke mezin lidarkeve, û divê em amediyên baş jê re bikin, hêviya diua(lavijan) ji te dikim yadê. Diya wî bidengekî berz dibêje: Alahû Ekber, (Xwedê gewre ye) nîşana erêniyê dide.

 

Dîtin ku yek darekê dibrê

vêre gotin: çima?

bersiv da: ji ber ku min li cem wê palte dît.

jê pirsîn: ma te nikarî pê xendekek bikola da ku av têra bighîşta koka darê?

got: dibû.

 

Rojê bersiva xwe ji pirsên avahiyên bêdeng û bajarê xulmaşbûyî re dadimalî, û şevê hêdî hêdî konê xwe yê tarî vedigirt. Di odeyeke biçûk de ku tenê textek, masek, du piyal û çar dîwarên tazî dinalîn, Şiyarê bîstûçar salî xwe li ser têxt dirêj kiribû û bi piyala êşên temendirêj diponijî. Di xwelîdankeke hesinî de termên cixareyên rêzkirî baweriya mirov bi jiyanê avêtibûn pişt xwe, li ser masê mûmek mîna dilê evîndarekî dilguvaştî diçûrisî, û li aliyê din jî pênûseke ku ji nalîna tîp û bêjeyan westiyabû û lênûseke ku di hindur xwe de çîroka evîniyeke bê dawî tomar kiribû, hebûn. Li her êvarekê Şiyêr xwe mîna nasikekî bi ser rûpelên lênûsê de xwar dikir û hestên xwe yên têrêş û çîroka evîniya xwe ya bêdawî li ser xêz dikirin.

(Balkêşî: Di vê çêrokê de ezê gotinên jargon, qelew, gotinê sûkê û yên wek sixêfan, bikar bînim û herweha bi gotinan bilehîzim.

Sedema vê yekê ew e da ku ew gotin bibin wek ”xwê û buxaratên” vê çêrokê.

Ji ber vê yekê di pêşiyê de efûya xwe dixwazim.)

 

Bêkariyê û gera li kolanên ew bajarê avahîbilind demên wî bê haydarî di zikê xwe de winda dikirin, û carina ji bandora bîranînên welêt wî riya mal şaş dikir. Erê.. ew bajarê ewropî pir xweş e, lê mabûna wî li wir şaş e. Çima çû, koç kir, revî, doza regezxweziyê dike…… Pir kes bersivê dizanin, lê carina tirs dihêle ku bersiv di berîkên mejû de birizin.

Li danê pişt nîvro, li kolana nimre ``24`` ji meşa pir kabên Kurdo sist bûbûn, qatek toz li solên wî yên kevnar girtibû, û rengê wan guhartibû. Çûkên zikê Kurdo hawara birçîbûnê dikirin, di ber wan hawaran re wêneyê dêpîra wî û şîvên wê yên xweş dibûn kesreke kûûûr û ew di xeyalê de radigerandin.

 

Bizinek ji keriyê pez ma li çolê, wê çi bike çi nake, ji xwe re xaniyek avakir û têde jiya.
Piştî demekê du karik jê re çêbûn, navê yekê xiste Şeng û navê yan din xiste Peng.
Herdu karikan gelekî ji hev hezdikirin û gelkî ji diya xwe jî hezdikirin û diya wan jî zehf ji wan hezdikir û li ser wan ditirsiya!

   
Memo pala xwe çinî û bi dumahí kir , û sapê xwe kişand ser bêderan , şixrecíyên wî jî kirîfbûn .
her yekî ji wana cihêrek yan dudu vêra hebûn .
di ber şixran re karê qurfê dikirin ,
seriyên  cehe û genim yên bi rê de weşîne ji xwe re biref dikirin û dixistin cihêrên xwe .
Memo , li dawiya rojê hat ser bêdera , çavên wí li cihêrên kirîfan ketin , dît ew miştin ji seriyên dexlê .

Di paşîya cemseyên leşkerî, ew tevde ber bi Nisêbîn ve birin…Nisêbîna kû weke wan di bin bandora granîya wê șeva bi çavên melûl li bendey mêvanê xwey wesîyayî dima? ew șeva ku nema li wan di qedîya? Di dîmahîkê de û di bin dengê reqe reqa tavên buharê û baranê kû ew tev di șûștin bi dîmahîk dibû?, ramanên wan jî di wê rewşa bi xezeb de dîsa tevlî hev dibûn, geh șan vedidan weke tavên berqê û geh jî melûl û mest dibûn û diketin șînek kûr û bê dawî di bin bandora êşkenc, êş û jana canên wayî bê semax û bê berxwedan kû ber bi pêşerojeke bê hêvî, tarî û ne zelal ve di meşîn.

 

Rovîkek hebû li derdora Gundekî ,demek bi ser de hat nêçîra wî kêm bû û gelekî biçî bû ,halê wî nexweş bû,Rovî fikirî wê çi bike da ku xwe ji mirinê biparêze, pîlanek hat bîra wî ,bilez rabû û berê xwe da gund ,rastî Dîkekî hat ,Dîk jêre got:xêre tu dilezînê Rovî?Rovî lê vegerand got:bêje min Hecî Rovî,Dîk got:ma tu çûyî Hecê?Rovî got na lê berê min li Hecê ye,Dîk got:ma tu min jî bi xwe re nabê Hecê?Rovî bilez lê vegerand û got:ji xwe ez li hevalekî wek te digerim ku bi min re bibê heval ,de fermo were em herin.