 |
|
|
 |
 |
 |
 |
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de.. Xelek:16 |
 Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoHelbest di (Ronahî) de,hejmar (25,26,27,28). 1-Merþa Tîpan (Hisênê Emîn),hej.25 .2-Hisênê Emîn(Cegerxwîn),3-Bihar(?)4-Reya Teze(Qedrî Can),5-Zozan(Jandar Mîrzango),hej.26. 6- Hey felek(Cegerxwîn),7-Ey dewlemendê serbilind (C.A.B.),hej.27. 8-Bi kurtî jîna min (Cegerxwîn),hej.28. Hisênê Emîn Merþa Tîpan bi (12) malikan nivisiye: |
|
Bixwîne... |
|
 |
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara Ronahî di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî d Xelek:15 Helbest di (Ronahî) de Hejmar(19.20.21.22.23.24 ) |
 Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoEm kanin di hejmara (19) an de helbestên1- Cegerxwîn(1-Xanim tu dizanî.2-Dîlber .3-keç).2-Osman Sebrî(1-Berdiliya Mihokê) bixwînin. Helbesta (Xanim tu zanî) ji (16) du malikî pêk hatiye,emê tenê pênc rêzikên du malikî li jêr bi xwendevanan bidin nasîn. Xanim tu dizanî (…… Lingê te ji bo derd û birînê me re derman Zanim bi xwe Luqman Nafiz bi xwe destê xwe li ser canê me danî Derdê me nizanî Bawer bike ser ta bi piyan derd û birîn im Frehad û Þîrîn im Îro di evîna te de wekî Ristemê Zal im Çendan ko dinalim |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di bizav û pêþketina çapemeniya Kurdî de.. Xelek:13,(hej.26.27.28) |
|
Dr.Phil:Ebdilmecît Þêxo
(1-Eliyê bitenê (çîrokbêj),2-Kûsî û rovî(Hesen Þiyar),(hej.26).3-Rovî û gor(çîrokbêj),4-Ziyareta Melîkê Misirê (Smainê Serhedî),5-Mezinê êlê Elo bî, wê îþê êlê çilo bî(Ferhadê Xerzî)6-Bêbextî( Biþarê Segman) (hej.27). Hesen Þiyar di çîroka (kûsî û rovî )de bi kurtî weha dinivîse:Carekê Kûsî û roviyek bûne destbirayên hev,kûsî ji rovî pirsî,çend hunerên te hene? Rovî got:Hezar hene û rovî ji kûsî pirsî,lê li cem te çend hûner hene ? |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Þiroveyeke kurt bo helbesta „Ez te dixwazim a Hilde Domîn. (Hîldê Domîn) |
|
 Tengezarê MarînîDi xwendina yekem ya vê helbestê de, rasterast peyv an têgeha AZADÎ li nav hiþê me dide. Dibe di van deman de û di dema ku azadî tête bisînorkirin, Azadî wek silogan tête bilindkirin. Her weha mîna helbesteke evînê diyar dibe, ji ber Hilde Domîn bi derbirîna hestên xwe bi þêweyekî vekirî naskirî ye. Azadî pir dergehên din ên þirovekirinê bo xwêner vedike. Hilde Domin bi xwe jî, helbestvaneke cihû bû û di dema Naziyan de, reviya û li komara Dimînîkan bi cih bû, û navê xwe Domîn ji wir jî wergirt. Hilde Domîn helbestvaneke di jiyana xwe de, ji bo hemî cureyên azadiyê xebat û têkoþîn kir. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara Ronahî di çand û bizava çapemeniya Kurdî de (Xelek 11) (hejmarên 20.21.22) |
Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoDi van hejmarên jorîn de;em dikanin van çîrokên gelêrî bixwînin:1-weyna rovî li rovî(çîrokbêj),2-jin û mêr û çîroka marekî Fêris(wergerandin ji Êngilîzî)(?),3-Conî û Cimêma(wergerandin ji Êngilîzî(?)4-Diz û dûvê kerê wergerandin ji Êngilîzî(?). 5-Fermana gur (Sibhiyê Diyabekirî)(hej.20). Em di hejmara (20 )ê de dixwazin tenê li ser du çîrokên gelêrî rawestin: Çêrokbêj di çêroka(weyna rovî li rovî) de weha dinivîse:Gundek xerap hebû;tê de dîkek û tajîk hebûn,carekê dîk çû ser dîwarekî û li wir bang da,lê roviyek nêzîkî wî jî hebû û ewî dengê dîk bihîst û bi dîkê re got:Muxtar! Were min qonax bike!Dîk ji rovî re got:Hema li piþt dîwêr gizîr heye,ewê te qonaxî bike,rovî kêf kir,ewî got:Belkî li piþt dîwêr mirîþk hene,lê ya rastîn li piþt dîwêr tajî razaye,gava rovî giha cem tajiyê,ewî dît ko melekmot li wir paldaye,rovî bazda û ew kete qulekê,ewî dît ku roviyek din di wê qolê de heye,lê roviyê ku di qolê de bi wî re got:Ha bira çi bêhnefiþk li te ketiye? |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di çand û bizava çapemenya Kurdî de .. Xelek: 9(Hej.13,14,15,16) |
Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoDi çîroka (roviyê qut) de wehe hatiye nivîsîn:Rojekê roviyek hebû,ew herdem diçû mastê pîrekê dixwar,pîr pir bêhnteng dibû,þevekê pîr li mastê xwe dipa,ewê dît roviyek di nîvî þevê de hat û mastê wê xwar, pîrê rahiþte þonikê û ewa li rovî werda,dûvê rovî qut bû,lê gava ew çûye cem hevalên xwe,her roviyekî bi wî re got:(Ha quto min di bin dûv kuto).Paþê rovî bi xwe re got:Ez nikanim bê dûv di nav roviyan de bimînim,ew çûye cem pîrê û bi wê re got:Tu duvçilka min bide min,ez nikanim di nav hevalên xwe de bê dûv bimînim,ezê dewsa dûvçilka xwe sewêlek pere bidim te,pîrê dûvçilka roviyê li wî vegerand,lê bi serda jî çend morik û zengilok jî pêve kiribû,rovî pir bi kêf (dilxwaþî)çû nav roviyan,hemûyan ji rovî pirsîn;te ev tiþtên xweþik ji kuderê peyda kirine,tu dikanî dûvên me jî weha çêkî? |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de.. Xelek:8 Hej.(6,7,8,9,10,11,12) |
Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo Çawa kovara(Ronahî)giringî dabûye gotarên cur bi cur û nûçeyên navçeyî û cîhanî,herweha jî ewê giringî dabûye piraniyên cureyên wêjeya Kurdî;(çîrokên gelêrî,helbest,pend û þîret),emê di destpêkê de piraniyên çîrokên gelêrî di kovarê de nemaze yên li gorî me, pir balkêþ û watedar ji hejmara (1)ê tanî (28) an de bi xwendevanan bidin nasîn û nirxên wan jî li gor nirînên xwe bi kurtebirî þirove bikin,lê divê em destnîþan jî bikin ku di vê xelekê de serpêhatiyek jî bi pênûsa Celadet Bedirxan hatiye weþandin. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di pêþketina çand û tevgera azadîxwaza Kurd de Gotar di Ronahî de,hejmar: (23,24,25), xelek :6 |
Dr.phil.Ebdilmecît ÞêxoDi hejmara (23) an de em dikanin van gotarên jêrîn bi nav bikin:1-(jin di eskeriyê de),sernivîser.2-(dîroka jîna Selahedîn)xelek:1-Osman Sebrî.2-(bo agahî ),nivîsevan Ronahî.3-(Kurdistan,exbar elherb,Kanûna paþîn, 1944,hejmar(53)nivîsevan ne diyar e.4-(lehîstika Þetrencê),Cemîlê Tacdu.5-(dîroka jîna Napolyon 7 ),Osman Sebrî.6-(cêwikên siyamî ên bi hev ve.)Sma-îlê Serhedî .8-(Merîþal Lûksenburg)nivîskar ne diyar e. Sernivîser di gotara (jin di eskeriyê de ) wêneyeke balefirê diweþîne û li derdora wê balefirê jin bi cilên fermî hene,gotarnivîs di vir de dinivîse: Piþtî ku balefir vedigere benderê,jin wê teslîm dibin,wê paqij dikin,depoyên wê ji benzînê dadigrin û li hertiþtê wê miqate dibin û di balefirê de texlît sîwar hene; yên þervanî û yên ne þervanî hene, sîwarên wê yên ne þervanî jin in. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û tevgera azadîxwaza Kurdî de (1943-1945) Gotar di( Ronahî),hejmarên 20,21,22 an de ß Xelek:5 |
|
Dr.phil.Ebdilmecît ÞêxoDi hejmara (20) ê de ev gotarên jêrîn bi pênûsên cuda hatine weþandin: 1-(Peymana Îswîçyan),gotarnivîs ne diyar e,lê bi texmîna me,ew sernivîser bi xwe ye. 2-(Ji min ve tiþtên dinyayê).Lawikê Tiloyî .3-(kes gereke winda nebe).Sibhiyê Diyarbekirî.4-(çend gazind)Osman Sebrî.5-(jin û mêr û çîroka marekî Fêris )Silêmanê Ferho.6-(dîroka jîna Napliyon.xelek 4),Osman Sebrî.7-(zaravayê Cizîrê), bi texmîna me dîsan sernivîser e.8- (Êzdî û ola wan,xelek.2)Osman Sebrî.9-(Yên ko xelas bûne),Smaînê Serhedî.Em li jêr wek nimûne naverokên çend gotaran ji hejmarên jorîn bi kurtî li pêþ xwendevan û lêkolîneran rêdixin. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de (1942-1945)Z. Xelek:4 |
|
Dr.Phil:Ebdilmecît ÞêxoGotar di (Ronahî),hejmarên( 18.19.) an de 1-Çawa çente dizîn,(Lawût ),2-Bi serhatiya noqeveke Birêtanî(Cemîlê Tacdo),3-Hevalekî çak(Osman Sebrî ),4-Reqê avê,(Dilawer Çarpîne),5-Nêçîr(Osman Sebrî),6-Dîroka jîna Napoliyon,(Osman Sebrî),7-Hindik rindik (xeberguhêz )8- Xarkov,(?) 9-Elmaniya û Rohelat(?).Hej.(18). Gotanivîs Lawût ji xwendevanên (Ronahî )re çîroka (çente dizînê ) bi hûrgilî dibêje:Her wekî xwendevan dizanin Fendlanda hevalbenda Almanan e,lê di navbera wê û Emêrîka de þer nîne,ji lewra ev herdu milet bi nav hev de diçin û tên.Di wextekê de bijîþkek Emêrîkanî giha bû Hêlsînkî, paytexta Fenlanda, pir dem neçû,jin û keça bijîþk jî hatin cem wî,bijîþk Renter di çend mehan de navdar bû,jina bijîþk û keça xwe jî ji aliyê qenciyê û comerdiyê de jî hatibûn naskirin . |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevger û çapemaniya Kurdî de.. Xelek (4) |
|
Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo Nehro gotibû:Eger her carê ez xwe nas dikim ku ez zimanê Îngilîzî ji zimanê xwe pirtir zanim,çavên min tijî stêr dibin . WÊJE Di ROJNAMA( ROJA NÛ )De Di rojnama (Roja Nû) de hin cureyên wêje hatine weþandin; 1-Helbest,2-Çîrok û 3-Zargotin. Di vê xelekê de;em dixwazin tenê li ser helbestan rawestin;di hemû hejmarên vê rojnamê de (16) helbest ji aliyên hin nivîskar û pênûsan de cihên xwe girtine;1-(DerdI Dil),Kake Emîn Hiwêznî,hej.(8),2- (Bo xþewîstî me Kamîran Bedirxan); Keke Emîn Hiwêznî, hej.(9),3-(Hêviya Nû),Osman Sebrî, hej.(15),4-(Þîn),Qedrî Can,hej. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Roja rojnamegeriya Kurdî li hemû pênûsên Kurd pîroz be! |
 Dr.Ebdilmecît ÞêxoBi vê boneya pîroz çirûskek li ser kovara (JÎN). Kurtelêkolîn Kovara (JÎN), (7.11.1918 - 2.10.1919) Kovara (Jîn) ji hejmara 1-25 di navbera salên 1918-1919 an de bi du zimanan Kurdî û Turkî û bi du zaravên Kurdî (Kurmancî , Soranî ) û bi tîpên Erebî wek zimanê ne fermî ya (Komela pêþketina Kurdistanê) hatine weþandin. Sernivîserê kovarê yê pêþîn ji hejmara (1 ê-20 ê), yekek ji damezrênerê (Komela pêþketina Kurdistanê), Hemzeyê Muksê bû û ji hejmara (21 ê-25)an Memduh Selîm bû. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Dîroka ala Kurdistan, ala Rengîn. |
  Qado ÞêrînAl û ala di destpêkê de, di þer û cengan de wek nîþan û danasîna xelk û grûpan dihatin bikaranîn, di dû re li derveyî þer û cengan, di destpêka sedsala 17an de, bi derketina keþtî û gemiyan re, di deryayan de hat bikaranîn daku, welatê xwediyê gemiyê bête nasîn. Belkû berî keþtiyên Hollendiyên Pîrat, al li ser keþtî û gemiyan nehatibûn danîn û hildan. Al simbol û nîþana komek kes e, grûpek naskirî, êl, civak, Umetek, tîmek gogê, gund û bajar, milet û welatekî ye. Ala niþtimanî nûnertiya welat hemûyî dike, ew a li ser dezgehên hikûmetan û hemwelatî di helkeftin û cejnên niþtimanî de blind dikin. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 Nivîsîn: Tengezar Marînî
Derwaze:
Di geryana li nav cîhana toreyê bi giștî û li helbestê bi taybetî
de, pêkolê dikim wan nûbûn û hûrgiliyên nû peyda dibin, bixwênim, bidim berhev,
șirove bikim û li gor nêrîn û pêzanînên xwe, ya baș derbixim û bînim nav warê
guftûgoyê.
Zimanê kurdî û helbesta kurdî ya bi vî zimanê șêrîn tête nivîsîn,
para herî mezin ji dema min dibe. Gelek caran em rastî hin nivîsan dibin, ko
balê berbi xwe ve dikișînin, bêyî ko em gelekî serê xwe bi navan biêșînin.
|
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Jinên Kurd...... Xanimên Rojê...... |
|
 Mizgîn Hesko
Li gor Wîkîpediyayê ...(Jin berevajiya Mêr e...ango ji mirova mê re tê gotin Jin.Jin ....ew mirova ku bi zeyîndê xwe mê ye). Di Avesta pîroz de jî ew gotin (Jin ) bi heman wateyê derbas dibe û bi heman rola xwe ya zayîndê dileyize. Eger em bala xwe bidinê, van salên dawî , hin ji civata mêran xwestin ku ji jinê re pergaleke pîroz ava bikin , ji lewra ev gotin ( Jin ) bi jiyanê ve girêdan, lê bi min ev ne pir rast e...jiyan jiyan e û jin jin e. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: NEWROZ nameya hebûnê |
 Mizgîn Hesko
Ji hezarê salan û li Irana kevin cejn yan jî roja Mihrecan dihate pîrozkirin. Mihrecan= Mihr- Xwedawend e---navê rojê ye ku di roja 16 ê mihr de li cîhanê tête xuyakirin . Mihr wiha ji Mîrekun- Mîrecan dihate binavkirin Biherhalî ta niha jî hin ji bawermendên ola Zardeþtî nirxekî buha û herî pîroz didin tîrêjên rojê ku nîþana ronahiya Zarvan e (Yezdan -Xwedan ) ku Zardeþti yekemîn ol bû ku pût û kevir ne parastibû lê bawerî bi Ahuramezda wekî xwedawendê xêr û bêrê , xweþiyî û ronahiyê dianî. |
|
Bixwîne... |
|
|
|
|
|
|
|
|
Bavê Zozanê 
Idris Omar