 |
|
|
 |
 |
 |
 |
|
Gotar: Rola kovara (Ronahî) di çand û bizava çapemeniya Kurdî de Hejmarên(23,24,25) Xelek:12 |
 Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoEm dikanin di hejmara (23) an de van çîrokên gelêrî bixwînin:1-Fenên dêw (çêrokbêj),2-Þeva gayê zer (Ebdilkerîm Mela Sadiq),3-Dayin(Biþarê Segman),4-Memê Alan,Mem û Zîn (Celadet Bedirxan),lê emê di vir de tenê li ser van du çîrokên duhatî rawestin:1-Fenê Dêw.2-Þeva gayê zer. Çîrokbêj di çîroka (fenên dêw) de dinivîse:Di demekê de;kurek mirovekî kor hebû,mirovê kor li parsê digeriya,rojekê ew ji gundan vedigeriya û ew li ser rê ve di newalekî de û li ber zinarekî rûniþt,lê di zinêr de derîk vebû, dêwekî serê xwe di deriyê re derxist û ji mêrik pirsî,tu li vir çi dikî ? |
|
Bixwîne... Gotar |
|
 |
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
|
Gotar: Bîranînên Jineke Kurd |
|
 Ezîz XemcivînFewziya Qiço di temenê heftê saliya xwe de û di rewþewke valabûn û tenêtiya li havîbûnê hinek bîranînên xwe û serbûriyên demên corbicor nivîsandine, hem jî di pirtûkeka piçûk de belav kirine. Þad im, bi rastî jineka Kurd bi temen mezin dest bi nivîsandinê bike û pirtûkekê jî çap bike. Fewziya xan ew bîranîn li gora zanîna xwe bi hest û dilîniya dêyekê hûnandine. Fewziya bi þêweyê civatî axaftin li pey axaftinê rêz kiriye, dibe jî ezmûneya wê ya nivîsînê hêj nû ye, çendîn mirov di nivîsandinê de kûr biçe ewqasî dê karibe bêtir bide.. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Þiroveyeke kurt bo helbesta „Ez te dixwazim a Hilde Domîn. (Hîldê Domîn) |
|
 Tengezarê MarînîDi xwendina yekem ya vê helbestê de, rasterast peyv an têgeha AZADÎ li nav hiþê me dide. Dibe di van deman de û di dema ku azadî tête bisînorkirin, Azadî wek silogan tête bilindkirin. Her weha mîna helbesteke evînê diyar dibe, ji ber Hilde Domîn bi derbirîna hestên xwe bi þêweyekî vekirî naskirî ye. Azadî pir dergehên din ên þirovekirinê bo xwêner vedike. Hilde Domin bi xwe jî, helbestvaneke cihû bû û di dema Naziyan de, reviya û li komara Dimînîkan bi cih bû, û navê xwe Domîn ji wir jî wergirt. Hilde Domîn helbestvaneke di jiyana xwe de, ji bo hemî cureyên azadiyê xebat û têkoþîn kir. |
|
Bixwîne... Lêkolîn |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Di 32 Saliya Rewþen Bedirxan de, Gotinek |
 Konê Reþ Îro (01.06.2024), 32 sal di ser Koçkirina Rewþen xanim Bedirxan re derbas dibe, bi min xweþ e ez van kar û xebatên wê bi we bidim naskirin: Mîrzade Rewþen Bedirxan wek rewþenbîreke Kurd a jin; ew yekemîn jina kurd e ku bi elfabeya Kurdî latînî nivîsandiye û alîkarî bi kurmamê xwe Mîr Celadet Bedirxan re kiriye.. Nexasim di kovara Hawar de. Hem jî bi navtêdan û dehifdana wê û Mîr Celadet, nivîskarên wek Cegerxwîn, Osman Sebrî, Qedrî Can hatine holê.. Di sala 1955an de bi Dr. Nûredîn Zaza, Osman Sebrî, Dr. Nûrî Dersimî, Hemîdê Hecî Derwêþ komeleyeke bi navê (Komela Vejandina Çanda Kurdî), li Þamî damezirandine.. Û ew yekemîn jina Kurd e di astê Kurdistanê û sirgûnê de, ku di sala 1955an de, rêveberiya dibistana (Leyla Elexyeliye), li Þamê kiriye.. Û yekemîn jina Kurd e ku di sala 1957an de, li paytexta Yûnan/ Atina Ala Kurdistanê a Rengîn di konferansa dijî imperialismê de bilind kiriye: |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lêkolîn: Rola kovara Ronahî di çand û bizava çapemeniya Kurdî de (Xelek 11) (hejmarên 20.21.22) |
 Dr.Phil.Ebdilmecît ÞêxoDi van hejmarên jorîn de;em dikanin van çîrokên gelêrî bixwînin:1-weyna rovî li rovî(çîrokbêj),2-jin û mêr û çîroka marekî Fêris(wergerandin ji Êngilîzî)(?),3-Conî û Cimêma(wergerandin ji Êngilîzî(?)4-Diz û dûvê kerê wergerandin ji Êngilîzî(?). 5-Fermana gur (Sibhiyê Diyabekirî)(hej.20). Em di hejmara (20 )ê de dixwazin tenê li ser du çîrokên gelêrî rawestin: Çêrokbêj di çêroka(weyna rovî li rovî) de weha dinivîse:Gundek xerap hebû;tê de dîkek û tajîk hebûn,carekê dîk çû ser dîwarekî û li wir bang da,lê roviyek nêzîkî wî jî hebû û ewî dengê dîk bihîst û bi dîkê re got:Muxtar! Were min qonax bike!Dîk ji rovî re got:Hema li piþt dîwêr gizîr heye,ewê te qonaxî bike,rovî kêf kir,ewî got:Belkî li piþt dîwêr mirîþk hene,lê ya rastîn li piþt dîwêr tajî razaye,gava rovî giha cem tajiyê,ewî dît ko melekmot li wir paldaye,rovî bazda û ew kete qulekê,ewî dît ku roviyek din di wê qolê de heye,lê roviyê ku di qolê de bi wî re got:Ha bira çi bêhnefiþk li te ketiye? |
|
Bixwîne... Lêkolîn |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Berê pênûsê li xwediyê xwe ye! Zabêl ez Ermenî me! |
 Þêrîn EbdoRamanek di malzaroka romanekê de ducanî dibe, ji ducaniya xwe de êþ, talankirin, komkujî û bobalatên mezin dirêsîne wek teþiyekê giloka tunekirin û qirkirina miletê Ermenî li hev dipêçîne.. Li bin sîwana navûnîþana man û nemanê de zincîra janên Ermeniyan bi hev dikevin û zayîna “Zabêl ez Ermenî me!” bi pênûs û hizira nivîskarê hêja Ezîz Xemcivîn pîroz û îmze dibe.. Wek xwendevan piþtî ko min romana “Zabêl ez Ermenî me” xwend, ez dixwazim bibêjim: Ku nivîskar di berhema xwe de erkekî giran û mezin hildide ser milê xameya xwe ko tiþtên di romanê de hatine ziman bi pelgeh, pêzanîn û dîrok ve dewlemend be.. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Romana Zabêl Ez Ermenî Me! Li ser azar û êþê hatiye nivîsandin |
 Hesen MihemedYek ji romannivîsan dibêje: Romana ku nikaribe qorziyek tarî ji civakê , ji dîrokê, ji jiyanê rohnî bike ne Roman e. Bi rastî jî li teniþta afirandin û belavkirina spehîtiyê, yek jî erka nivîsandinê ye ku ronahiyê bide cihên tarî di jiyanê de. Duh min xwendina romana kek Ezîz Xemcivîn / Zabêl… ez Ermenî me/ bi dawî kir Roman li ser babeteke biêþ û kovan û Herweha bi zimanekî tijî êþ Hatiye nivîsandin Bi cih li ser qirkirina gelê Ermenî sal 1915 bi destên Osmaniyan, hatiye nivîsandin Azar û êș û wendabûn û þerpezebûn, ax û nalînên, tî û birçîbûn ku bi wê cînosaydê re rûdaye tîne ziman Hovîtiya mirovan li aliyekî herweha dilovaniya mirovan li aliyekî din. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Diyalog…alava birêvebirina hemerengiya civakê |
 Ebdilbaqî ElîPirjimarî ȗ hemerengî wek xemleke civakî çawa tê birêvebirin? Gelo ger ku cîhan birengekî tenê ba wê çawa bihate dîtin? Ger mirov bi yek regez ,yek reng ,yek ol ,ȗ yek ziman ba wê jiyan çawe birêve biçwane? Komelgeh ȗ civak lașekî mezin ,fereh ȗ têkele ,mirov ,teba ,balinde , ȗ her tiștê zindî ,xwedan can ȗ dijî bi du regezan ( nêr ȗ mê ) çêbȗne. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Ziman, ziman û ziman |
 Tengezar MarînîTiþtek di zimên de heye, pir seyr e, ew jî eve: dema mirov li welatê xerîbiyê, rastî dengên zimanê xwe tê, yekser li dor xwe dinere û ber bi wî mirovî ve diçe. Mîna yekî pêbawer xwe nêzîkî xwedanê wî dengî dike. Ziman ji mejî û hiþ re girintir e ji giringiya roniyê û dîtbîniyê ji çev re. Zimanzanekî elman î bi navbang, Wilhelm von Humboldt (1768-1835) dibêje: "Welatê rastteqîne ziman e. Ew bêrîkirin diyar dike". Ziman, hem mal e, nasname ye, hebûn e û dil e. Em dinerin, êrîþa li dijî kurdan bi sivikatiya bi zimanê wan dest pê dike. Bizava zimanjibîrkirinê bi metodên zanistî û plankirî têne bi rê ve birin. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nûçe: Spasî û pesin ji Malbata Cegerxwîn |
 Bi navê xwe, wek keça helbestvanê kurd (Cegerxwîn). Ez li ser navê malbat, nevî û neviyên wî ji dil û can spasiyên xwe pêþkêþî kurdperweran dikim. Keç û lawên gelê me yê Kurd, li welat, li parçeyên Kurdistanê û li Derveyî Welat, yên ku wek yek Destî li pêþberî heqaretên bi qestî yên li dijî helbestvanê Kurd Cegerxwîn rawestiyan, ku tevahiya jiyana xwe ji bo doza netewa xwe û gelê xwe di bin nîrê koçberiyê û sirgûnê de ma û li derveyî welatê xwe rawestiya. Ji ber vê yekê me hest bi wê yekê kir ku malbata me mezin e, ji ber ku hemû mirovên birûmet ên gelê me xwiþk û bira ne. Tiþtê ku me êþand, tiþta ku hat serê me û yek ji sembolên tekoþîna Kurd û tekoþîna Kurdewarî bû berteka ku ev hemû bersivek bû ji bo kesên ku dixwestin yek ji tavên me yên Kurdî bixin û hewla vemirandinê bidin. Ev yek ji bo wan ne mimkûn e, ji ber ku gelê me yê Kurd dizane ku kî ye sedemên paþverûtiya wan û kî ne yên ku hebûn, rûmet û serbilindiya wî diparêzin. |
|
Bixwîne... Nûçe |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nûçe: Ahenga imzekirina romana (Zabêl Ez Ermenî Me) |
 Dostên hêja: Yekemîn ahenga navîþkkirina pirtûka min (Zabêl Ez Ermenî Me!) dê li bajarê Bad Fallingbostel lidar bikeve, ya/ê ko bixwaze amade bibe, bi hatina we ez ê pir kêfxweþ bibim. Li navenda Yekîtiya (Mala) Êzdiyên Heidekreis Oerbker Berg 6, 29683 Bad Fallingbostel |
|
Bixwîne... Nûçe |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Çirûskin Ji Ramanên Osman Sebrî |
 Rûxweþê ZîvarEger em hiþê kurdî di dîroka kevn û nû de têxin bin hûrbîneke çavgeþ, emê bibînin ku ``Osman Sebrî`` ne tenê xebatkarekî mêrax û torevanekî dilêr bû, lêbelê, ew ramangîrekî sebirxwe û azaser bû jî û yên wek wî di warê ramanê de bi wêrekî nivîsandine di dîroka me de pir hindikin. Vaye dema ku piran ji me, ger em nebêjin me tevan, hiþên xwe li pirêzên xelkê bê pirs û guman diçêrandin û yê tevî jîr ji me, þerê kolegîriya kesan dikir, hîngê, erê hîngê di wê rewþa kambax û tarî de, Osman Sebrî ne tenê bi xurtî þerê kolegîriya ji kesan re dikir,lêbelê, wî bê dudilî þerê kolegîriya ji ramanan re jî dikir, digot``raste, dema kolîdar ji welatê me bi derkevin, welat serxwe dibe, lê kurd aza nabin, azadiya gelekî bi xelasbûna wî ji kolegîriya ramanên biyanî ye``. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gotar: Careke Din Mîr Miqdad Medhet Bedirxan û Rojnameya KURDISTAN |
 Konê Reþ Di dawiya sala 1897an de, ji neçarî Mîr Miqdad Medhet Bedirxan Stenbol li paþ xwe hiþtiye û berê xwe daye Qahîre.. Li Misrê wek rikeberekî dijî siyaseta Sulatan Abdulhemîdê/2an, ji bo pêþketina Kurdan kar û xebat kiriye û di roja 22ê Nîsana 1898an de, anku di rojek wek îro 22.4.2024an de, berî 126 salan, yekemîn rojnameya bi zimanê Kurdî, bi navê (KURDISTAN) weþandîye û di nav rûpelên wê de wiha gazî û hawarî Kurdan kirîye û gotiye: (Gelî Mîr û Axano! Kurmancno! qenc bizanin xwendin, ilm û merîfet li dinyayê û axretê rûyê mirov sipî dike. Niho zaroyên xwe fêr bikin ilm û merîfetan hûn bi xulaqetê xwe þûcai û cesûrin, heke hûn bibin xweyî ilm, hûnê ji dinyayê hemîyan xurtir û dewlemendtir bin..). Mîr Miqdad Medhet Bedirxan, rojnameya KURDISTAN, (4) Qahîre/1898. |
|
Bixwîne... Gotar |
|
|
|
|
|
|
|
|
Dildar Xemrevîn
Konê Reþ
Nûneratiya Yekîtiya Nivîskarên Kurdistana Sûriyê li Europayê bi hevkariya Komla Aso li bajarê Herne yê Almanyayê ahengeke taybet lidar xist ji bo rêzgirtin li çîrokên serkeftî di pêþbirka kurteçîroka kurdî.
D. Ebdulhekîm Beþar
Konê Reþ
Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo
Þiyar Silêman
Roja sêþema 07.05.2024 li Selaheddîn Serok Mesûd Barzanî pêþwaziya Desteya Serokayetiya Encûmena Niþtimaniya Kurd li Sûriye (ENKS) kir.
Konê Reþ
Konê Reþ 
Mizgîn Hesko
Tengezar Marîni
(Donaueschingen – Welatê me) Îro Þemiyê 27.04.2024 partiya Alternatîf ji bo Almanyayê (AfD) ji bajarê Donaueschingen li baþûrê Almanyayê dest bi kampanya xwe ya hilbijartinên Parlementoya Ewropayê kir û li wir jî merasîmek axaftinê bi amadebûna seroka partiyê, Alice Weidel, û hejmarek ji serkirdeyên partiyê, di nav tedbîrên tund ên ewlehiyê yên rayedarên almanî de. Di heman demê de, partiyên din ên Alman, çi desthilatdar û çi jî opozîsyon, li kêleka salona ku merasîm lê hat lidarxistin, bi sedan kes beþdarî bilindkirina pankartan û dirûþmeyên rexnekirina siyasetên AfD û ramanên rastgir ên tundrew, çalakiyek protestoyî li dar xistin.
*Wergrandin ji Almanî: Mizgîn Hesko.