Romana / Bûnewerê ku sivikbûna wî nayekêş / di sala 1984-an de ronahî dîtiye. Ew yekek ji baştirîn romanê nivîskarê Ferensî Mîlan Kondêra ye (1929- 2023 ).
Romannivîs Kondêra û di vê romanê de, ber bi dîtin û bîrdoza feylesofê Alman ( Friedrich Nietzsche ) diçe û dixwaze wekû feylesofekî jêhatî heman nerînê bîne qada bîreweriyê û wiha bi rêya romanê û sereklehengên xwe, wê nerîna seyr û cuda vekole.
Bîrdoza Nîtşe ( vegera herheyî- yan jî vegera herdemî ) ku sebaret pê, feylesof û nivîskarê Alman dixwest ku tekeziya vegera mirovan û piştî mirinê bîne meydanê. Bi wateya( li gor heman dîtinê) jiyan bi hemî bûnewer û rûdawên xwe di rindêlekê de ye û her ku bi dawî dibe, careke dinê ew vedigere û xwe û me“ mirovan“ dubare dike...?!
Wiha jî... mirov û piştî mirina xwe, dubare li heman jiyan û bûyerên wê ên berê vedigere, çi kêfxweşî bin û çi xemgînî bin. Çi rehet û çi nexweş.
Birêz Kondêra û diyar e ku ne li gel heman nerînê ye. Eger hat û mirov û bûyeran xwe her dem dubare kirin, êdî ti wateya kûr ji jînê re namîne. Ango Kesê hejar, dê li hejariya xwe vegere û yê dewlemend jî her wiha....?!
Bi her halî ev roman, dema ku Rûsan dewleta Çîkan dagîrkir bûn, tîne holê. Tekez birêz Kondêra bixwe jî û di bengeha xwe de, hemwelatiyekî Çîkî bû.
Kondêra û bi rêya romana xwe, nebaşiyên rêjîmên Komonîst tîne holê. Dêmek: Komonîstî û li gor romanê, rengekî din ji sitemkarî û zordariyê bû û wê miletê Rûs hînî tirsê û çavdêriya kesên din dikir. Ev xal tekez li dij mafên rewa yê mirov û netewan bû.
Çar kes di vê romanê de bi rola sereklehengan radibin: Têrêza û Tomas û Sabîna û Firank. Her kesayetiyeke ji van her çaran, xwedan pirsgirêkên xwe ye. Tekez Kondêra ev ê yekê wiha vekirî û rasterast ji xwînerên xwe re nabêje, lê xwîner û êdî bixwe digihêje ev ê rastiyê.
Her yek ji wan baş bi liv û vegotinên xwe sivikî û yan jî giraniya xwe vedibêje..!
Her yek, bi têgeh û nerînên xwe ên cuda, bîrdozeke û jiyanê li gor pîvanên sivik, yan jî giran dinirixîne...!

 Li gundekî biçûk, Dr. Tomas li rasta Têrêza tê û jê dixwaze ku ew biçe serdana wî. Birêz Kondêra roleke baş dide li rasthevhatinê ( tesadufê )weki ku bibêje evîn bixwe jî ji incama wê û ne tiştekî din e.
Aya evîn girêdayî kîjan rexî ye, sivikbûn yan jî giranî...?
Tomas vedigere û piştî demekê Têrêza û bi çanteyê xwe yê mezin ve tê û dixwaze ku li mala wî bimîne. Ev yek û di destpêkê de bê dilê Tomas e. Tomas ku naxwaze kesekî din li tenişta wî û li ser heman textê xewê û ta sibehê pê re rakeve. Têrêza ku li ber destên dayika xwe baş maye û her ku li neynikê dinere, dîmenê diya ku her gav û li pêş çavên keçê rût di malê de diçû û dihat tête pêşberî wê. Wiha jî û hin caran, wê dixwest bizanibe Ka ew çawa dişibehe dayika xwe....?!

Tekez, kesayetiyên ku di vê romanê de roldar in û laş û rewanê xwe jî tînin qada pûnijîna xwîneran. Di romanê de, pir dîmenên Erotîkê cî digirin. Kondêra wan têkiliyên Erotîk vekirî û li pêş xwîner radixîne û heman dîmen, beşek ji romanê ne û ew hin valahiyan dadigirin..?
Kondêra dixwaze û bi vê romanê, mirov û  jîngeha wî bîne qada vekolînê, lê bi nerîneke felsefî kûr. Rastî...ew nêzîkî derûna sereklehengan dibe, lê ev yek û bê ku bersivên amade bide, yan jî çareseriyê destnîşan bike. Her bûnewerek xwe û derûna xwe vedibêje û ji lewra ji xwîner tê xwestin ku bi dûrbînî, bûyeran vekole û bixwe bigihêje hin têgihên jiyanê. Ev jiyana ku xwedan herdû rexan e, çi erênî û çi neyênî..!!!