Konê ReşDoh, 21/9/2021, di Roja Cîhanî ya Aştiyê de, şaredariya bajarê Lionê a 7an, navtarek di orta bajar de bi navê (Hervîn Xelef), bi nav kir.. Di rêûresmên binavkirinê de Dr. Kendal Nezan serokê Enistîtuya Kurdî li Parîsê û gelek kurdên ku jiyana xwe li Fransayê derbas dikin, amede bibûn.. Hervîn Xelef (1984-2019), seroka Partiya Sûriya Pêşerojê bû.. Ew di roja 9/10/2091an de, li ser rêka M4 bi destên hêzên tarî, bi rengekî hovane hat kuştin.. Berî 16 rojan mamoste Hussein Cheikhi ji bajarê Lionê çîroka navkirina navtarekê di roja Aşîtiya Cîhanê de, li bajarê Lionî, bi navê Hervîn Xelef ji min re got û ji min xwest ku ez gotinekê derbarî Hervîn Xelef û rola jina kurd di civaka kurdî ji wan re binivîsim..
Min jî ev gotina xwarê nivîsand û jê re şand:
(Xweş e ku di rêka
(Hervîn Xelef) re karibim hin ronahiyê berdim dor rola jin Kurd. Hervîn
Xelef ev jina kurd, ya ku xebat û bizav di ber xweşiya gelê xwe û xelkên
herêma xwe de dikir û di encam de bi rengekî hovane ji rex terorîstan
ve hat kuştin.. Roja îro navê wê di huş û bîra xelkên wê de hatiye tomar
kirine û navê wê li zarokên xwe dikin.. Belê berî ku ez derbasî mijarê
bibin, hêjaye panorameke dîrokî li dor rewşa jina Kurd di ber çavan re
derbas bikim, ev civaka ku Hevrîn berdewamiya wê ye.
Ji destpêka
çerxê 20an û vir de, navê hin jinên kurd di nav tevger û civaka kurdî de
hatiye diyar kirin, ewên ku li kêleka mêrê kurd sekinîne û pê re
beşdarî di pêşketina civaka xwe de kirine, çi di warê têkoşîn û
berxwedanê de û çi di warê rewşenbîriya civakî de.
Di sala 1908an
de, piştî mirina Îbrahîm Paşayê Milî, jina wî (Xensa Paşa), şûna mêrê
xwe girtiye û bi kar û barê hoza Milan ve rabûye.. Di sala 1920an de,
keç û jinên Bedirxaniyan komeleyeke jinan ji bo mafê jinan yê windayî li
Stenbolê ava kirine.. Di sala 1919-1921ê de (Zerîfa Xanim), di şerê
Qoçgîrê/ Dersimê de li kêleka mêrê xwe (Elî Şêr) berxwedanek bê hempa
kiriye ta ku serê wê jî, bi mêrê wê re hatiye jêkirin.. Di nîvê çerxê
20an de (Hefse Xanim Neqîb), nav û dengekî bilind di Başûrî Kurdisanê de
daye û wek pêşewaya bajarê Silêmaniyê hatiye naskirin; hem bi çalakiyên
xwe di ber mafê jina kurd de û hem bi bervedêriya xwe di ber gelê kurd
de. Mala wê li Silêmaniyê wek dibistanekê bû ji jinên kurd re û çendî
car wê hawar û gaziya kurdan digîhand Ewrûpa û ew bû ya ku Komara
Demokrat li Mehabadê pîroz kir..
Di serhildana Sasonê 1925-1936an
de jî, rola jina kurd berz bû. Di wê berxwedanê de navê van herdu jinên
kurd (Reqiya Xanim û Zariya Xanim), bi mêraniya xwe li kêleka şervanan
hatiye naskirin.. Di salên 1927-1930î de jî, navê (Yaşar Xanim),
kebaniya qehremanê kurd Îhsan Nûrî Paşa di nav gel de bi mêranî hatiye
belav kirin û bi saya wê gelek jinên hoza Celaliyan beşdarî di şerê Romê
de kirine.. Di sala 1946an de, (Mîna Xanim Qazî), kebaniya Pêşewa Qazî
Mihemed roleke berz di şiyarbûna jinên Mehabadê de lîstiye, hem jî qencî
jê re ye ku wê bingehê Yekîtiya Afretên Komara Demokrat li Mehabadê
danî ye. Ji sala 1932an û virde, Mîrzade Rewşen Bedirxan rolek berz di
şiyarbûna hestê netewî de lîstiye, nemaze di warê rewşenbîrî de. Ew
yekemîn jina kurd e ku bi Kurdiya latînî nivîsandiye û alîkariya pismanê
xwe Mîr Celadet Bedirxan di weşana herdû kovarên wî Hawar û Ronahî de
dikir.. Nimûne pirrin; Leyla Qasim ya ku di sala 1974an de ji bo
fêrkirina zimanê Kurdî hat bidarvekirin, Leyla Zana ya ku gelek sal di
zindana Diyarbekirê de derbas kirin, Arîn Mîrkan ya ku xwe di nav
terorîstên Daişiyan peqand û bi sedan keç û jinên me wek wan xwîna xwe
di ber azadî û serbestiyê de rijandine..
Erê.. jina kurd bi mêrê
kurd rolek berçav lîstiye. Belê ji ber gelek sedeman ve, navê wê di
tariyê de maye, hêj ew ronahiya pêdivî nehatiye berdan ser kar û xebatên
wê..
Bêguman Hervîn Xelef jî, berdewamiya wan jinên kurd bû.. wê
jî têkoşîneke bê hempa di ber pêşketina civaka xwe de dikir.. Berxwedan û
armanca wê ku civaka wê di aramî, tenahî û pêşketinê de derbas bibe..
Lê sed mixabin, ewên ku ji ronahiyê bitirsin û dijî pêşketina mirovahiyê
kar dikin, ew di roka 9/10/2019an de, li rêka 4M, bi hovîtî û rengekî
wehşiyet kuştin.! Rê nedan vê jina ciwan, nazik, mirovhez û xêrxwaz ku
ji ronahiyê re bilîlîne.. Ronahî temirandin..!
Qamişlo 22/9/2021