Konê Reþ Mîr Miqdad Medhet Bedirxan di dawiya sala 1897an de ji ber nexweþiyê, ji Stenbolê çûye Qahîre û li wir ji bo pêþketina Kurdan di roja 22ê Nîsana 1898an de, anku berî 124 salan, yekemîn rojnameya bi zimanê Kurdî, bi navê (
KURDISTAN) weþandîye û di nav rûpelên wê de wiha gazî û hawarî Kurdan kirîye û gotiye:
(Gelî Mîr û Axano! Kurmancno! qenc bizanin xwendin, ilm û merîfet li dinyayê û axretê rûyê mirov sipî dike. Niho zaroyên xwe fêr bikin ilm û merîfetan hûn bi xulaqetê xwe þûcai û cesûrin, heke hûn bibin xweyî ilm, hûnê ji dinyayê hemîyan xurtir û dewlemendtir bin..).
Mîr Miqdad Medhet Bedirxan, rojnameya KURDISTAN, (4) Misir/ Qahîre/1898.
Rojnameya (Kurdistan): Rojnameyeke 15 rojî bû.. 31 hejmar jê hatine çap
û belavkirin: Xwedî û berpirsyarê her 5 hejmarên pêþî ji 1-5 ku li
Qahîre hatine çap û belavkirin (Mîr Miqdad Midhet Bedirxan) bû..
hejmarên mayî ji 6-31ê xwediyê wan birayê wî (Mîr Abdulrehman Bedirxan)
bû, cihê weþandina wan ji 6-19 an li Cinêvê çap bûne, ji 23-20an jî
careke din li Qahîra çap bûne, hejmara 24an li Londonê çap bûne,
hejmarên 29-25 li Folkostonê û herdu hejmarên dawî li Cinêvê çap bûne;
hejmara dawî (31) di roja 14ê Nîsana 1902an de çap bûye.
Mane
gereke ku zana û nivîskarên kurd di kovar û rojnameyên xwe de, li ser
weha roj rawestin, ku di roja 22ê Nîsana/ 2022 (124) sal di ser weþana
rojnameya wî KURDISTAN re derbas dibe, jînenîgarîya wî, rojnameyên wî
bidin naskirin, da ku nifþên nû ji nêzîk ve wî, nasbikin û serwextî
têkoþîn û xebatên wî bibin.
Mixabin, gelek navdarên me, mîna Mîr
Miqdad Bedirxan hene me ew di ser guhên xwe re avêtine, wek ku pêdiviye,
me guh li wan nekiriye wek: Mîr Celadet Bedirxan û herdû kovarên wî
(Hawar û Ronahî) li Þamê, Dr. Kamîran Bedirxan, xwedî û berpirsyarê
kovara (Roja Nû û Stêr) li Beyrûtê di navbera salên 1943 - 1946an de,
Memdûh Selîm Beg Wanlî û Hemze Behê Miksî berpirsyarên Kovara (Jîn
-1918) li Stembolê, Mewlana Rifet Zade xwedî û bepirsyarê Rojnameya
(Serbestî - 1909) li Stembolê, ev mirov di sala 1930î de li Helebê çûye
ber dilovanîya Xwedê û îro kesek gora wî nasnake, Mîr Sûreya Bedirxan,
yê ku di sala 1908an û li Stembolê û sala 1917an de li Qahîre rojnameyek
bi navê (Kurdistan) weþandîye. Û gelek mirovên din hene mîna: Mîr
Abdulrezaq Bedirxan, Dr. Nûrî Dêrsimî, Dr. Nûredîn Zaza, Qedrî Beg Cemîl
Paþa, Ekrem Beg Cemîl Paþa, Qedrî Can û weha bi dehan ji welatparêz û
rewþenbîrên gelê Kurd, yên ku tev jiyana xwe di ber gelê xwe de
xerckirine hene. Ji mafê waye jî, ku em wan bi bîr bînin û gurzên
nêrgizan li ber serê wan deynin.
Erê bavo, kirîzeyên mezin, li pêþ
fêrkirina zimanê hene.. Li Bakurê Kurdistanê perwerde û hînkirin bi
tirkî ye, li Baþûr bi Erebî ye, li Rojhilat bi Farisî û li Rojava bi
Erebî ye. Ji bo vê yekê zarokên me ji zimanê dayika xwe dûr dikevin,
zimanê biyaniyan hîn dibin. Sebaretî kurdên Rojava û zimanê Kurdî; bi
mixabînî dibêjim: Guhdana Partiyên Kurdên Binxetê bi zimanê kurdî gelekî
qels û lawaz e.. Di warê pratîk de, zimanê kurdî di pileya dawî de
ye..! Tev nivîsên wan bi zimanê erebî ne, pirrê axaftina wan bi zimanê
erebî hatiye xemilandin.. Ez ne bawerim ku berpirsyarekî wan, zanibe bi
kurdî bixwîne û binvîsîne.. Mixabin ku Kurdewariya rêxistinên Kurdên
Rojava bi zimanê erebî ye..! Di vê derbarê de bi min xweþ e bêjim:
Ziman; berdewamiya hebûna mileta ye. Yê ku zimanê xwe jibîr bike,
þevreþkî dibe, þev lê digere û êdî nema kare bi serbestî derbasî civaka
welatiyên xwe bibe.
Qamiþlo 16/4/2022