Sereke | Beşê Erebî | Beşê Çandî | Gotarekî Rêke | Erşîv

Sereke

Ger



 

 
 

Gotar: Dem û cugrafya kurdî

 


Îssa mîranî

Jiber girêdana mêjûoyî di nêbena mirovê kurd û jîngehê de xwe didît beþek ji wê û kardikir ji bo pêzanînên siruþta cografî û çavdêrî li gihorînên ezmanî dikir gori zanîna xwe û ezmonê rojane.
 û gor wê cavdêriyê dabeþek cugrafî ji roj û heyv û werzê salê re danîn ji bo bikarin jiyana xwe ya aborî gorî wa gihorînê salê rêve bibin û bara bihtir nêrîn û cavdêriya wa li ser werzê zivistanê bû ji ber giringî û bandora wê li aboriya wa ya þînî û giyanewerî û jyana kesayetî.


Ji bo gelek kesan sala werzê zivistanê mezintirîn neyar bû ji ber dibû egerê êþ û jan û mirinê, wek sala 1910 dema berfek zor barî û bihtir ji mitrekê bilind bû û neheliya ye heta despêka buharê û bû egerê mirin û nexweþya hezarê mirov û sewalan û navê wê berfê kirin berfa sor ji ber rengê wê ne gelek sipî bû.
Jimara heyva kurdî piþtî heyva rojavayî bi 13 roja dest pê dike
Nimûne—1 – adara kurdî 13ê adara rojava ye
Gelek dabeþ ji rojê sale re danîn wek
Kanûna yekê—31 rojin 11ê pêþî navê wê dehikin û bîstê dî çilê mê re
Kanûna didwê—31 rojin 20ê pêþî cilê jina 11ê dî dehkê paþî  û di gotin dehkê paþî de pilingê germ di kevin ango zemîn germ dibe û di nêbena 20ê pêþî û 20ê paþî navê wê di kirin xaçxoran
Subat-28 rojin 14ê pêþî qere sibat û 14ê dî ax subat + 9 rojê ax      subatê navê wê kirin  zîp û tîp  û Ereb dibêjin-eleyam    elnahosat
Adar – dibêjin sê rojê ewlî ji adarê li ser subatê tên hesêbê û li ser wê ser hatiyek tê gotin navê wê gîskilok di bêjin roja yekê adarê þivanekî kurd sewalê xwe ji malê derxist û berê xwe da çêrê dît karek rind û delal xwe li ser latê hilavêt û got barkir sibatoka sir sermê hat adara xweþ û germê dibêjin wextê subatê deng bihîst gelek qehirî û bankir wa xuþka min adarê tu bidemin sê roj û sê þevê xedarê da ez gêskilokê di erdê de bikim xwarê dibêjin subatê sê roj danê ewrê reþ û tarî kombûn ba û bandev barî û baranê dest pê kir û bû sir û seqem heta kara delal cane xwe ji dest da û piþtî mirna karê, ro derket û dinya germ bû û þivanê malê li ber kara xwe rûniþt gurand û qet qet kir û kir diyarî ji zarokê xwe re
18 adara kurdî navê wê kirin nîrozê gulig firên-û bihîstina dengî qurîta ango beqa dikirin nîþanê germbûn erdê ango domahiya werzê zivistanê û despêka biharê û gava baran di despêka peyîzê de bihata navê wê dikirin peyîz xêr û roja 15ê tebaxê di gotin bayê nû rabûwe ango dinya ji germê diçê bi alyê hûnkayê de û gelek nav li stêrkê ezmana dikirin 1 kewran kuj wek stêra sibê ye lê berî wê der dikevê ew jî serhatiyek li ser wê heye 2- cotkê kew gîrvana ji alyê roj hilat der dikevê û bi derketina wa re diçûn nêçîra kewa 3- darbest erebî el dib elekber 4- komka sêwiya el sûreya 5- gelawêj an stêra sibê 6 stêra mexrib erebi sihêl an merîx 7- riya ka diza derb el tebanê û di rojê de bi pîvana sihê dem nasdikirin û di þevê de bi livandina heyv û stêrka û nîþanê baranê bayê reþ û ewrê tarî û nîþanê berfê bayê sir û ewrê sipî û reþ tarî 

 
Gotar Nerîne Xwediyê Xwene
 

Puanên Nûçeyê

Asta Dengan: 5
Bi Tevahî Deng: 2


Ji kerema xwe re kurtedemeke xwe bide vê dengdanê:

Herî baþ
Pir baþ
Baþ
Ne xirab
Xirab

Vebijark