Konê Reş Qamişlo bi veşartokan dagirtiye.. Gelek navdar û cegerdarên Kurd, Ereb, Siryan, Cihû û Ermen tê re derbas bûne û mora xwe li dîroka wê xistine. Kesî - wek ku pêdiviye - li dor wan ne nivîsandiye, di tariyê de mane û bûne ji veşartokên bajêrê Qamişlo. Nivîsandina li dor bajarekî wek Qamişlo jî, ne henek û tinaz in, ne yariyeke ku mirov sebra xwe pê bîne û çax û deme xwe pê re derbas bike. Nivîsandin berpirsyarî ye. Nivîsandin name ye. Nivîsandin ji îro û sibe re ye, nexasim ku nivîsandin, li dor bajarekî mîna Qamişlo be. Ji ber ku hin caran ez li veşartokên Qamişlo digerim, wan veşartokan ji zardevên pîrejin û kalemêran digirim.. Îro 24.6.2024, bi helkeftina ku 50 sal di ser Zinara Erebî re derbas dibe, bi min xweş e we agahdarî Dîwanxaneya Melayan li Qamişlo bikim. Ewa ku di salên 1973-1974an de li Qamişlo çalak bû..
Ji min re gotin; Her êvarekê çend melayên welatparêz û barzanîhez bi
rengekî veşartî di malekê de li hev diciviyan, anîna ereban nav xaka
kurdan bi navê Zinara Erebî protesto dikirin û rewşa civak û welat û
welatiyan ji hev re digotin..
Li gor ku ji dor 200 salî ve, ez
serwextî rewşa dîroka Kurdistanê me û min baş rola Şêx û Melayan di
civaka kurdî de naskiriye, wek ku çawa Şêx û Meyalayan olperestiya xwe
parastine wiha jî hina ji wan kurdîtiya xwe parastiye.. Nexasim dema ku
kurditiya wan toşî metirsiyê bûye û hatiye perçiqandin.. Hingê gelekan
ji wan Şêx û Meyalayan ew rewş protesto kirine û liberxwe dane.. Wek
nimûne di vî warî de:
Serhildana Şêx Ubêdellahê Nehrî/1880,
Serhildana Bedlîsê bi serokatiya şêx Şehabedîn/1913, serhildana Şêx
Abdulselamê Barzanî/1914, Serhildana Şêx Seîd/1925, Serhildana Şêx
Mehmûdê Hefîd, Şêx Ehmedê Barzanî, Qazî Mihemed û avakirina komara
democrat li Mehabadê/1946 û ya herî dawî Şoreşa 11ê Îlona 1961ê bi
serokatiya Mele Mustefayê Barzaniyê nemir..
Mebesta min ji vê gotinê Dîwanxaneya wan melayan bû di sala 1974an de li Qamişlo.
Di salên 1960-1970î de Kurdên Sûriyê di rewşeke zor xerab de derbas
dibûn. Nexasim ku di roja 24.6.1974an de rêjîma Sûriyê bi rengekî fermî
dest bi Zinara Erebî û erebkirina Cizîrê kir.. ji Eyndîwerê ta bi Serê
Kaniyê, dor 43 gundên Ereban, ji derveyî parêzgeh Hesekê, di nav xaka
Kurdan de bi rûniştin dan û cotkarên Kurdan ji xaka bav û kalên xwe bê
par man... Di eynê wan salan de jî sekretêrê El-Partî Dehamê Mîro digel
çend serkirdeyên El-PArtî/S di zindanên/ Şamê de bûn.. Şoreşa Barzaniyê
nemir jî ku, hêviya Kurdan bû, di rewşeke dijwar re derbas dibû..
Ez û Mele Abdullahê Xerzanî 1995
Ji encamê wê rewşa xerab ya ku Kurdên Sûriyê têre derbas dibûn, melayên
Qamişlo yên kurdperwer û barzanîhez, her pêlekê bi rengekî nepen, li
mala welatparêzekî kurd li hev diciviyan, ew rewş protesto dikirin û kul
û xemên xwe li dor pêkanîna Zinara Erebî û erebkirina Cizîrê ji hev re
digotin.. Ji wê civîna wan re (Dîwanxaneya Melayan), dihat gotin. Erê..
Her heftî çend ji wan melayan li maleke taxa Qidûrbeg an Mehmeqeya, an
Cirnkê an Enteriyê li hev komdibûn, zulm û zor rêjîmê ji hev re tanîn
ziman, projeyê Zinara Erebî û erebkirina Cizîrê protesto dikirin.. Di
nav re jî helbestên Melayê Cizîrî, Feqeyê Teyran, Ehmedê Xanî ji hev re
dixwendin û wateya wan şirove dikirin.. Hem jî helbestên xwe ji hev re
dixwendin.. Digel ku nûçeyên şoreşa Barzanî û pêşmergeyan ji hev re
digotin û dibilandin.. Ew komcivînên wan melayan bi navê (Dîwanxaneya
Melayan), hatibû naskirin. (Hina ji min re got; navê wê (Melexane) bû).
Li gor ji min re hat gotin, ji melayên ku bêtir di wê dîwanxaneyê de
dihatin dîtin: Mele Îbrahîmê Zivingî, Mele Silêmanê Botî, helbestvan
Mela Ehmedê Palo, helbestvan Mele Ehmedê Namî, helbestvan Mela
Abdulselam Nacî, helbestvan Mela Nûriyê Hesarî, helbestvan Mela Tahirê
Mele Hamid, Mele Ismaîlê Mîr Elî, Mele Mihemedê Beyandûrî, Mele Remezanê
Berzencî, Mele Abdulayê Xerzî.. Ev nav ji min re hatin gotin, dibe ku
hin navên din jî hebin.. Di wan salan de seydayê Cegerxwîn li Beyrûtê
bû.. Wek ku ji min re gotin, her heftiyê carekê, ew mele bi dizî li hev
diciviyan, zulm û zora rêjîmê gengeşe dikirin, salox û pesnê Barzanî û
pêşmergeyan ji hev re digotin û helbestên xwe yên nû ji hev re
dixwendin.. Xwedê wan bi dilovaniya xwe şad bike.