Ne mîjokên olî yên ku ji derveyî erdnîgariya wê dihatin, ên ne li
gorî çanda me bûn, ne jî kontrola împaratoriyên biyanî, karîbûn me ji rê
dernexînin, û ne rejîmên ku hewl didin me wek miletekî xwedî doz û
zimanekî pêşketî, tune bikin. Piraniya pilanên we bi ser nektin. dîroka
miletê kurd ya ku hewl dan wê berovajî bikin, bi rabirdûya xwe û nirxên
xwe cewt, nikarîbûn winda bikin yan ji rêderxînin.
Bê goman,
giraniya miletê Kurd beyanî bû çi li cem dijmina û çi li ba deuletê
giring wek Amerika û Orupa û Rusiya. Pir cara Kurd wek milet,
rewşenbîriya wî hatiya hejandin û di demna de paşketiya, bi nexweşiyên
mîjokî ên ku ji aliyê dewletên dagîrkerên Kurdistanê ve hatibûn
belavkirin, û bi pêra berfirehkirina nakokiyên navxweyî, û
berovajîkirina dîroka me û hewldana jinavbirina kesayetiya kurd ji nav
Civaka navdeuletî.
Taybetmendiyên gelên serdest bi kar dihatin bi
riya rîjîmên wan, dijî taybetmendî û têkoşîna miletê Kurd ya sedsalên
borî, û dijî hevgirtina demografîk û pêkhateya wayî çandî, li ser va
karên xirab da îro miletê Kurd li eniya herî pêş a gelên herêmê di
parastina aştiyê de cih digire.
Karînên me yên xav, di qonaxên nûjen
de, li ser Înternetê ji cîhanê re diyar bûna, ku li wê derê qadeke
berfireh, piştî ku hat biçûkxistin an jî binaxkirin, û em ketin qonaxên
xwepêşxistinê, û ne tenê parastina gelê xwe, lê gelên herêmê jî, tevî
hema nihîlîzma şiyanan,(عدمية الإمكانيات) û nebûna şert û mercên berdêla
tiştên ku ew ji bo hêzên din ên ku wan diparêzin û ji bo pêşxistina
dewletên xwe yên herêmî xerc dikin, têne pêşkêş kirin.
Yek ji
girîngtirîn stûnên pêkvejiyana neteweyî û berdewamiya nakokiyên bi
dijminan re, faktera zimana, û niha jî, şiyana gelê me ku zimanê xwe bi
hemû aliyên xwe biparêze û pêşde bibe, û bi xurtî li beramberî planên
biçûkxistinê kar bikê. Ji ber ku yek ji armancên dijminên me ewa ku
zimanê ma ji holê rakin, weke ku hat serê zimanên hin gelên kevnar ên
rojhilata me, li zimanê Kurdî ji hemû hêviyên ku wan hêvî dikir, derbas
buya, tevî hewldanên wan ên ji bo tunekirina zimanê çandî û edebî, bi
awayekî xwebexş û li ser stûna çanda dîrokî kar di hata kirin. Ne tenê
hata parastin, lê di heman demê de pêşkeft, û giha asta zimanên pêşkeftî
yên cîhanê da, li ser ku pir ji şiyan û şiyanên me ji bo cûdahiyên
siyasî yên navxweyî, an jî di tekoşîna me ya bi rejîman re di hata xerc
kirin.
Dewletên herêmê ti cara ne rawestiyane, û her tim karkirina
ji bo ku tevgera Kurdistanê ji qonaxên wan yên bindestiyê dernekeve, û
gelek xirabî kirina ji bo ku tevgera Kurdî ji şaşîtiyên xwe xilas nebe, û
da ji bin destên wan rizgar nebe. Li ser va armanca dijinan her tim bi
hevra kar kirina bi zimanekî siyasî.
Bê goman li hember tiştên ku
cîhanê li ser girîngiya gelê Kurd dest pê kir, di va bîst salên dawî da,
û arîkarî pêşkêş kir, û bilindkirina statûya wî zêdekir, dijmin
komployên li hembrî wan û dijminatiya li dijî wan zêde kir, di ser ku ne
tenê serokên kurdan û siyasetmedar lê belê rewşenbîr û lêkolînerên kurd
karên herî pêşkêş û pûwîst û rûmet kirin ji çanda gelên cîran re di
hemû warên çandî, edebî, rewşenbîrî û siyasî de, û hatina xwiyakirin li
ser astna bilind, ji ziman heya siyasetê û berjewendiyan istraticî dûr,
ku êdî nikarin li ser wan û rola wan bê nixumandin, navên kurdî di her
warî de di nav gelên herêmê de dibiriqin û xizmetên wan bi siyaseta
rejîmên totalîter ên nijadperest re sînordar nabin.
Bergiriya
rewşenbîrên kurd ji pirsgirêkên civaka me ya rojhilata navîn re, bê
cudahî û sînor e, ne kêmtir e ji ya ku ji civak û miletê xwe re pêşkêş
kirine, ev meyla mirovî di nava miltê Kurd de ji stûna çandî ya dîrokî
tê, ne ji bo baştirkirina jînenîgarî û bidestxistina navdarî û
navûdengê. .
Kurd jî xwedî kedên ku bêyî cudahiyên siyasî û îdeolojîk
hatina xuyanîkirin, ji ber wilo divê bên rûmetkirin, weke xizmeta hêzên
YPG û Pêşmerge ji miletlê cîhanê re, di nav da tunekirina (DAIŞ), ya ku
yek ji metirsîdartirîn Rêxistinên terorîst herî xirab li cîhanê ya, û
ev karê Kurdî ne kêmtir e ji ya ku Serkirdeyê nemir Selahedîn Eyûbî
piştî zêdetirî dused sal ji dorpêçkirina selîbiya ew ji rojhilatê
avêtin.
Gazin û êrîş hena li ser tevgera Kurd, ku hîn berdewam in, û
pêwîst e li hember wan rawestin, an bi kêmanî hewl bidin da dubare
nebin:
1-Ji derve de, nehêlin ku rejîmên nijadperestên dagîrker ên
Kurdistanê di êrîşên xwe de berdewam bin, ku ew bi behaneyên nezelal
rewa dikin, û planên xwe yên ji bo jinavbirina doza me, û razîkirina
gelên cîran bi mafê gelê Kurd di azadî û serxwebûnê de eşkere bikin,
wekî ku şert hewce dike.
2- Di navxwe de, azadbûna ji fermanên kesên
destdirêjî li doza me dikin, û nekişandina nav azweriyên rejîmên
otorîter ên ku bi qasî gelê Kurd zirarê didin gelê xwe.
Em dizanin
ku girîngiya gelê Kurd û pêgeha wî ya li herêmê, mîna hemû gelan, bi
şerên erênî yan neyînî, di warê êş û eleqeya(الاهتمام) bi wî re weke
hêzeke demografî ya sereke li herêmê, bandorê li şer dike.
Em
dizanin ku şer kêm caran li rojhilatê me sist bûne, ku di nav germtirîn
deqên cîhanê de ye, û Kurdistan di piraniya rewşan de di navîn de bû. Lê
gelê Kurd jî wek gelên din ne yê ku wan şer li ser hev ferz dikir, lê
rejîm û zalim ji bo berjewendiya xwe beriya neteweperestiyê diafirînin û
gelê Kurd tehfdidine şer, lê Kurd yê herî dûrî wêna. Ji ber vê yekê
ketina wan an jî beşdarbûna wan di hin şeran de, çawa ku li ser hin
komara hatiye ferzkirin, li ser miletê Kurd jî hatiye ferzkirin, dema ku
her tim dixwazin di nav civakên aştê de bijîn, û tecrubeyên dîrokê jî
îspat kiriye ku Kurda li hemû şoreşên xweda wek ya li başûrê
Kurdistanê-Bakurê Iraqê, Pêşmerge ti carî êrişî navçeyeke niştecihbûnê
ya li nava Iraqê xirabî-tîroristî nekirina, girtî nekuştina, navendek
sivîl û xizmetguzarî têk nedana, û Barzanî ferman neda hêzên Pêşmerge ku
karekî xirab pêk bînin. xwekujî yan jî wêrankirina operasyonê li nav
bajaran yan jî li nav navçeyan sivîl.
Bi nirxên aşitiyê û diyalogê
Kurda hewl daya ku bigiha armancên xwe. Diyar dikê ku bi avabûna kurdan a
pêşîn re aştî hatiye afirandin, olên wê yên destpêkê jî, Zerdeştî, Manî
û Mazdakî, hemû li ser mantiqa rehmê, aşitiyê, hezkirinê radiwestin. û
şer ne buya mêtodek bêkanina armancên we.
Di nirxên Kurdan de
binhişiya wî beşa Zelal, li ser navbera aştî û kuştinê de, ev
diyalektîka hanê bi giştî di civaka Kurd de xwebexş e, û wek dîwarê ku
di navbera dilxweşî û xemgînî, ken û girî û diyalektîka jiyan û mirinê
ji hev vediqetîne zelal e.
Dr. Mahmoud Abbas
Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê
mamokurda@gmail.com3/21/2022 P.Z.